Gasthuizen
Linksboven:
Oorspronkelijk had het
huidige Waaggebouw een
andere functie. Het was toen
ingericht als
verzorgingshuis voor arme
en zieke vreemdelingen, die
daar enkele dagen onderdak
konden krijgen. Deze
afbeelding geeft de situatie
weer omstreeks 1557. Toen
het stadsbestuur het gebouw
wilde inrichten als waag
moest het Heilige Geest
Gasthuis hieruit vertrekken
en werd het gecombineerd
met het Sint Elisabeths
Gasthuis dat al vanaf
omstreeks 1340 een pand in
de Gasthuisstraat had.
Rechtsboven: Op deze
gravure van L. Schenkdie
omstreeks 1730 is gemaakt,
wordt ons een blik gegund
op de binnenplaats van het
Elisabeths Gasthuis aan de
Gasthuisstraat.
Midden: In 1785 werd het
Elisabeths Gasthuis
gefuseerd met het
Mannengasthuis. Aldus
ontstond het Mannen- en
Vrouwengasthuis.
Onpraktisch was die fusie
niet: het Mannengasthuis en
het Elisabeths Gasthuis
lagen immers al naast
elkaar. J.A. Crescent
maakte in 1789 deze
afbeelding van de
binnenplaats.
Er waren tal van mensen en instellingen die zich
bezighielden met hulp aan zieken. Bij de vroegere
ziekenhuizen, gasthuizen geheten, lag de nadruk
niet op genezing, maar op de verzorging van
zieken, armen en bejaarden. Ook woonden er
"kostkopers', die in ruil voor hun geld daar leefden
en hun maaltijden kregen (hun kostje was gekocht).
Soms kregen ook onvermogende reizigers er
onderdak. Maar de rijke liet zich als hij ziek werd
het liefste thuis verzorgen.
De geschiedenis van de Alkmaarse gasthuizen is
nauw verbonden met die van de verschillende
kloosters in onze stad. Dit was niet alleen omdat
monniken en nonnen grotendeels de
ziekenverzorging op zich namen, maar ook omdat
na de Hervorming de kloostergebouwen in beslag
werden genomen en als ziekenhuis werden
ingericht. Het oudste ziekenhuis, het Heilige Geest
Gasthuis, bevond zich in het huidige Waaggebouw
en bestond al aan het einde van de dertiende eeuw.
Vóór die tijd werd gebruik gemaakt van het
gasthuis van de Egmondse abdij.Toen het
stadsbestuur de waag wilde uitbreiden, moest het
gasthuis plaatsmaken. Het werden samengevoegd
met het Sint Elisabeths Gasthuis, ook wel
Vrouwengasthuis genoemd. Dit lag aan de
Gasthuisstraat en bestond al omstreeks 1340.
Oorspronkelijk was het niet bedoeld voor zieken,
maar bood het alleen plaats aan 'arme, oude malle
vrouwen en maagden'. Daar kwam echter verzet
tegen en daarom werd het ook opengesteld voor
'schamele en kranke bedliggende mensen'. Het
Vrouwengasthuis was een soort stenen loods,
voorzien van hoge ramen om het inkijken van
buiten te beletten. Dat was ook wel nodig want de
vrouwen lagen naakt in de beddekoetsen, die
opgesteld stonden tegen de wanden.
Alkmaar had ook een Mannengasthuis, dat