K E U R E
K a a s-
BOOTER-MARKT,
De Hceren SchoutBurgcmeefteren cn
Raakende de bepaaling van den Tyd tot het houden van de
des Zaturdags voormiddags.
Scheepenen der Stad A L K M A A Rdoor de W'aagmeeftercn dcrzel-
ve Stad vertoond zynde het verlangenzoo van de Huislieden, die des Sacur-
dags alhier met Kaas cn Booter ter Markt komenals van de Kaasdragers en
Boterwerkersdat een tyd tot het eindigen van dezelve Kaas- en Booter-Markt
mogte bepaald worden, hebben niet advys van de Ilceren van de Vrocdfchap,
na deliberatie, goetgevonden cn verftaan, te Keuren en Ordonneeren, gcK k
Gekcurt en Geordonnccrt word by deezen
Dat de Kaas- en Booter-Markt, welke alhier des Zaturdags voormiddags in
de W aag gehouden word, zal beginnen met het openen van de Waag, en voor
taan moeten eindigen des middags met de klok van twaalf uuren prsee.Ié.
Stedelied, dat in de vorige eeuw (1860) werd
gedicht ter gelegenheid van de herdenking van
Alkmaars Beleg en Ontzet. De Alkmaarder van
1573 zou zo'n lied nooit hebben gemaakt, want voor
hem sprak het nogal vanzelf dat uiteraard iederéén
van Alkmaar had gehoord.
De aanleiding is bekend. De bevolking der
Nederlanden kwam in verzet tegen de in Spanje
zetelende koning Filips II, die zijn vader Karei V
ook in de Nederlanden als landsheer was
opgevolgd. Deze Filips was weinig geliefd, omdat
hij hoge belastingen hief, de privileges buiten
werking stelde en de aanhangers van de nieuwe leer
vervolgde. In 1568 brak de opstand uit, de
Tachtigjarige Oorlog was begonnen. Filips stuurde
een leger onder de hertog van Alva, die de ene stad
na de andere veroverde en schrikbarend huishield.
Ook Haarlem moest zich op 13 juli 1573 na een
lange uithongering overgeven. En drie dagen later
trokken de Spanjaarden onder Alva's zoon Don
Frederick naar Alkmaar. Er waren burgers die naar
andere steden vluchtten, maar ook degenen die
achterbleven zal de schrik om het hart zijn
geslagen. In het verre verleden herhaaldelijk
geplunderd door de Westfriezen en later steeds de
verkeerde zijde kiezend, had Alkmaar getoond
geen gelukkige hand van oorlogvoeren te hebben.
Waarom zou het dan nu beter aflopen, vooral nu
gebleken was dat geen stad het tegen de
Spanjaarden kon opnemen? Degenen die bereid
waren het gevecht aan te gaan en zich welbewust
lieten insluiten, kan dan ook een fikse dosis moed
niet worden ontzegd. Er keken heel wat hoofden
boven Alkmaars wallen uit, waarop door de
Inquisitie, ook wel Bloedraad genoemd, een forse
prijs was gezet. Als de vijand erin zou slagen de stad
te veroveren, zouden zij als eersten een kopje
kleiner worden gemaakt. Maar ook de in de stad
aanwezige watergeuzen en niet te vergeten de
burgerij wachtte moord, roof en brandschatting,
Linksboven: De kaasmarkt
speelde een grote rol in het
stedelijk leven en op de
kaas- en andere markten
was het een drukte van
belang. Om het een en ander
in goede banen te leiden
was de stedelijke overheid
gedwongen allerlei
bepalingen, zogenaamde
keuren, uitte vaardigen, die
het marktgebeuren moesten
regelen.
Rechtsboven: Op deze
prachtige gravure van
Romein de Hooghe ontrolt
zich een drukke marktdag
omstreeks 1675. Nog tot aan
1886 stonden ter rechterzijde
van het Waaggebouw
woonhuizen. Pas toen die
allemaal waren gesloopt,
kreeg het Waagplein zijn
huidige omvang.
Midden: De boeren
moesten vroeger hun kazen
en boter laten wegen om te
weten hoeveel ponden zij ter
markt brachten. In 1679
werd een record gevestigd,
want toen werd op één dag
maar liefst 500.000 pond
kaas gewogen!
Momenteel mogen toeristen
zich tegen betaling van een
gulden laten wegen op de
weegschaal van het
Waaggebouw. Toen deze
foto werd genomen,
omstreeks 1920, zou zoiets
ondenkbaar zijn geweest: de
kaasmarkt was een ernstig
gebeuren, waarin
toeristische malligheden
waren uitgesloten.
-STADT.