"I Voor Alkmaar begint de victorie A ÜflUJt^ Linksboven op de linkerpagina: Net zoals Haarlem zijn heldin kent uit de Tachtigjarige Oorlog - Kenau Simonsdr. - heeft ook Alkmaar zijn heldin: Trijn Rembrands. Of zij echt geleefd heeftis onzeker. Mogelijk werd in haar persoon de moed van vele Alkmaarse vrouwen en meisjes tijdens het Spaanse beleg geëerd. Rechtsboven op de linkerpagina: De bestorming van Alkmaar door de Spanjaarden op 18 september 1573 zoals J. Hilverdink zich die in 1864 voorstelde. Links: Dit schilderij van een onbekende schilder aan het eind van de 16de eeuw geeft een prachtig beeld van het gebeuren in het bij Oudorp gelegen Spaanse kamp. Soldaten in vol gevecht, soldaten die zich klaar maken voor de aanval, manschappen die zich tegoed doen aan drank en voedsel; zelfs een bordeelscene completeert dit instructieve schilderij! Linksboven: Deze prent laat de belegering door de Spaanse troepen in 1573 zien. In augustus van dat jaar werd het beleg om Alkmaar geslagen. Op 8 oktober trok het Spaanse leger gedesillusioneerd terug. Van Alkmaar de victorie! Rechtsboven: Detail van het in 1580 door Pieter Cluyt vervaardigde schilderij. Het toont de belegering van de stad aan de zuidzijde bij de Nieuwpoort. hun grotendeels houten huizen. De zoutketen, waarin door flink turf te stoken zeewater werd verdampt, stonden zo in lichter laaie. In 1605 brandden er in drie uur tijd maar liefst negen keten af. Daarbij gingen 30.000 manden turf verloren! 'Dog zijn terstont weder opgebout en hebben in tien weken weder gezoden'. In 1619 brandden ze nog eens een keer af. Aan het stadsbestuur de taak de welvaart te handhaven en zo mogelijk te vergroten. Want eigenlij k was de positie van Alkmaar erg kwetsbaar. Immers, als bezitter van een markt was de stad gedwongen te wachten op mensen, die misschien wel of misschien niet zouden komen. En dan was er nog de concurrentie. In het zuiden lag de metropool Amsterdam, die een geweldige zuigkracht uitoefende, en in het oosten de stad Hoorn, die als zeehaven een gunstige tijd doormaakte en probeerde een deel van de marktvaarders naar zich toe te trekken. Alkmaar was dan ook niet van plan te gaan zitten wachten, maar voerde een actief beleid. Die politiek was gericht op het maken van goede verbindingen met de stad, zowel te land als te water, en het afgrendelen van de waterwegen naar het zuiden en oosten. Vandaar de belangen van de stad in tientallen waterschappen, vaarten, sluizen en overtomen. Alkmaar verwierf een invloed, die reikte van het IJ tot aan het Marsdiep. In het stadhuis op de Langestraat hadden belangrijke waterschappen als Uitwaterende Sluizen, de Hondsbosse, de Schermeer en een aantal kleinere hun zetel en Alkmaarse regenten maakten deel uit van de besturen. De ontvangers van de verschillende soorten belastingen hadden hun kantoor te Alkmaar en veelal waren ook deze ambten opgedragen aan leden van het Alkmaarse patriciaat. Herhaaldelijk kwam de vroedschap bijeen om zich te beraden 'op middelen om de neringen en welvaren binnen deser Stede onder Godes Zegen te doen aenwassen ende floreren'. De dorpelingen en schippers waren het met deze 'middelen' lang niet altijd eens. Ze klaagden integendeel herhaaldelijk steen en been, omdat Alkmaar door het verlagen van bruggen, het verwaarlozen van vaarten en het storten van puin in vitale scheepvaartroutes de doorvaart van grotere schepen trachtte te beletten, zodat ze gedwongen werd door de stad te varen.Toen in 1614 de dorpelingen van Avenhorn, Grosthuizen, Berkhout en Scharwoude, met op de achtergrond de stad Van Alkmaar de victorie! In 1860 werd het lied 'Van Alkmaar de Victorie!' geschreven. Generaties lang werd het door schoolkinderen op 8 oktober gezongen, eerst voor het huis van de burgemeester, later voor het stadhuis. Als beloning kregen de scholieren dan een chocoladereep van de fabriek van Ringers. 'Van Alkmaar de Victorie! Wie heeft van Alkmaar niet gehoord? Van het strijden aan de Friesche Poort Voor meer dan zes maal 50 jaren Toen Spanjes lust naar Hollands bloed Beteugeld werd door Alkmaars moed Die doodsangst joeg in vijands scharen Dat leert g'uit 's Lands Historie Van Alkmaar de Victorie! Dirk Duivel en held Cabeljauw Der zesmaal sterker macht te gauw En Steenwijk met zijn handvol braven Staan in de strijd als leeuwen pal En storten Spanje van stadswal De bloedvaan ligt in 't stof begraven Dat leert g'uit 's Lands Historie Van Alkmaar de Victorie!' Hoorn, een sluis wilden maken in de dijk bij Avenhorn, rukte de Alkmaarse schutterij uit om dit werk te verhinderen. Dertig jaar later lag het materiaal nog aan de voet van de dijk.Toen de Schermeer bedijkt zou worden, eiste Alkmaar de aanleg van twee sluizen. Deze waren weliswaar overbodig, maar ze dienden dan ook om het verkeer met Amsterdam te bemoeilijken. Dit alles geschiedde uiteraard onder 'Godes Zegen', doch het heeft er alle schijn van dat er een keiharde machtsstrijd werd gevoerd met vaak weinig kieskeurige middelen. Een deel van de hierboven beschreven gebeurtenissen vond plaats toen het gloriejaar van Alkmaar - 1573 - al voorbij was. 'Wie heeft van Alkmaar niet gehoord'luidt de eerste regel van het 15

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Ach Lieve Tijd Alkmaar | 1987 | | pagina 15