Spoorlijn
De grens aan de oostzijde van Harenkarspel loopt grotendeels langs de spoorlijn
Schagen - Alkmaar, die deel uitmaakt van Staatslijn K. Staatslijn K loopt van
Den Helder naar Amsterdam en werd rond 1860 aangelegd.
Tot die tijd telde ons land slechts twee spoorlijnen. Een
daarvan liep van Amsterdam via Haarlem, Leiden en
Den Haag naar Rotterdam, en een van Amsterdam via
Utrecht naar Arnhem. Dat waren particuliere initiatie
ven. In die tijd vond de Nederlandse overheid spoorwe
gen namelijk overbodig, omdat ons land een uitgebreid
net van waterwegen had. Pas in 1860 kwam er een wet
waarmee de staat verantwoordelijk werd voor de aanleg
van spoorwegen, en particulieren voor de exploitatie.
Het deel Den Helder- Alkmaar was de eerste staats-
spoorlijn die door de HSM (Hollandsche Spoorweg
Maatschappij) in gebruik werd genomen.
Het deel Den Helder Schagen Alkmaar kwam in 1865
gereed en werd 18 december van dat jaar feestelijk
geopend. Tot 1958 werden de treinen getrokken door
stoomlocomotieven, daarna werd de lijn elektrisch
gemaakt.
ttumuii mms m m mm-ssmnti.
Wachthuisjes
Langs de spoorlijn stonden wachthuisjes, die tussen 1865
en 1889 door de HSM naar een standaard ontwerp
werden gebouwd. In het huis woonde de baanwachter
en/of baanwachtster. Die bekeek zo'n drie keer per dag
of langs de spoorbaan alles in orde was en sloot de over
wegbomen of -hekken wanneer er een trein in aantocht
was.Vaak bediende de vrouw de overwegbomen overdag
en de man 's nachts.
Nummering
Ieder wachthuisjes had een nummer. Bij de Tolkerdijk
stond wachthuis 22 (gebouwd in 1865). Stopplaats
Schagerwaard bij de Middenweg in Dirkshorn had
wachthuis 23, dat in 1866 werd gebouwd en in 1921
door brand is verwoest. De firma Overtoom uit Schagen
bouwde in 1923 op dezelfde een dubbele wachterswo
ning gebouwd met de nummers 23a en 23b.
In 1865 werd bij de Tochtsloot in Zijdewind nummer
24 gebouwd en bij stopplaats Zandweg Zijdewind
nummer 25. In hetzelfde jaar verrees bij de Slootgaardweg
Waarland wachthuis 26 en bij de Boomerwaal in
Waarland nummer 27.
In de loop der jaren verloren veel wachthuisjes hun
functie en daarom zijn de meeste inmiddels gesloopt.
l)e Noord-Hol landscke staatsspoorweg (Hel
der-Alk maar) heeft opgebrsgt in December 1865
f 2847,18in January 1866 f 3905,8i en in
ïebruaiij I860 f 3539 ,12t. Zoo wij vernemen
Zicht op Haringcarspel
Door Tineke Koenis
ntujiï-.ai
Wachthuisje 25 op de Zandweg bij Zijdewind
Aanplakbiljet uit 1865, ter ere van de opening van de spoorlijn
Den Helder-Schagen-Alkmaar
mei 2017
1 rn i i
