DE GROENVELDER WATERMOLEN ZONDER MOLENAAR IN 2009.
Op 5 januari 2009 overleed molenaar Jan Borst van Groenveld. Hij was de bekende
molenaar van de Groenvelder-watermolen aan de Groenveldsedijk. Arie Eriks van het
toenmalige waterschap Groot-Geestmerambacht had hem in 1969 gevraagd om molenaar te
worden nadat Arie Wiedijk ermee was gestopt. Jan, telg uit een groot molenaarsgeslacht,
kwam van Zuid-Holland uit Rijpwetering van de watermolen "de Lijkermolen".
watermolen en vervangen door een
stoomgemaal.
Dit gemaal doet het altijd dit in
tegenstelling met een watermolen
die afhankelijk is van de wind. Maar
door een groot stoomgemaal te
bouwen bij Aartswoud is afbraak
van de Groenvelder watermolen
voorkomen.
De molen van Groenveld in de eerste helft? van de v<
in 1957 werd hij gevraagd op de watermolen
"de Zien" in Uitgeest waar ze 12 jaar op
hebben gewoond, maar die twee jaar na hun
vertrek verbrandde en later weer werd
opgebouwd als "de Kat". In 1957 was Jan
getrouwd in Uitgeest met Janny van Polanen
uit Leiden en kregen 5 kinderen.
De watermolen van Groenveld uit ongeveer
1560 is waarschijnlijk de oudste van dit type in
Noord-Holland en van buiten in onberispelijke
en originele staat en is gebruikt bij het
droogmalen van de Valkkogerpolder in die tijd.
Het is een zogenaamde grondzeiler met een
achtkantige binnenkruier op houten rollen uit
1838, met de vijzel uit 1864 binnen in de
molen. De buitenkant is van eikenhout en
gedekt met riet op een lage voet en heeft een
vlucht van ongeveer 21.60 meter met een
Vlaamse vang. De onderste 2 meter is gedekt
met gepotdekselde planken.
Omstreeks 1570 werd de polder Valkkoog met
het Westerendpoldertje in elk geval bemalen
door deze molen, want op een kaart uit die tijd
staat al een watermolen. Het scheprad werd
vervangen voor 1864 dooreen vijzel. In 1878
wordt er gedacht aan het afbreken van de
Vele molenaars waren in de jaren
voor Jan bezig als bediener van de
watermolen zoals Piet Koordes,
Willem Koordes deze was tevens
sluiswachter en brugophaalder,
Cees Krab, Piet Jonker, Arie Mul en
Arie Wiedijk. Wiedijk was 34 jaar
watermolenaar van 1935 tot 1969.
In de oorlog heeft er zelfs een onderduiker 2
jaar lang op de zolder gezeten. Er was geen
Duitser die op de molenzolder durfde te kijken
vertelde eens Arie Wiedijk. En ook joden
vonden er hun tijdelijke onderdak terwijl
niemand dat wist.
In 1969 kwam Jan met zijn vrouw Janny en hun
vijf kinderen op de Groenvelder-watermolen die
toen nog niet bewoonbaar was. Je zag de spil
in het midden en de stijlen erom heen, hij was
dus helemaal leeg. Een halfjaar lang heeft Jan
eraan getimmerd, niets was namelijk recht
zoals in een huis gebruikelijk is. Een douche
werd gemaakt door samen met zijn zonen
honderden emmers modder uit de kruipruimte
onder de molen te halen, tot zo'n anderhalve
meter diep.
In 1994 is Jan gehuldigd door het
Hoogheemraadschap vanwege zijn 25 jaar
verdienste als watermolenaar en als zodanig
verantwoordelijk voor het op peil houden van
de 535 ha. grote polder op de Verenigde
Raaksmaats- en Niedorperkogge boezem. In
maart 1995 stopte Jan als molenaar en ging als
vrijwilliger de bemaling van de Valkkogerpolder
doen naar de hiervoor aangehaalde boezem.
-22-
