Missieve van Jan Harge aan Gecomm. Raden over zijn
inspectie van de toestand te Petten, op 18/19 juni 1757.
De kosten tot herstel berekent hij op f 7250,—
Lijst van huizen door overmolling naar binnen af te
breken, Taxatie door Jan Harge, zoals in quohier
verpondingen is aangetekend.
Dirk Sergeant f
110,-
Aarjen Boes
120,--
Aarjen Kuyt
100,-
Wed. Jan Bakker,
oude bakkerij
50,-
Wed. PieterTwisk
25,--
Wed. Klaas Kuyten
120,-
Krijn Ijfsen
110,—
Gerrit Jansz. Nol
200,-
Schuur en winkel v.
J. Mooyman
350,-
Dirk Oud
80,-
Pieter Mos
70,-
Kinderen Broers Lijs
90,-
Kinderen Dirk de Vries
90,--
Huys v. Weesmeesteren
100,-
Jan Reyersz
100,-
Dirk Meeuwer
50,--
Johannes Kaars
120,-
Nan Duyn
350,-
Gerrit Swaan
150,--
Erven M aartje Vreriks
100,—
Aarjen Pieters
110,—
Pieter Arisz.
110,
Trijn Claas
110,
Willem Booy
40,
Jan Swaagh
110,—
Wed. Albert Spreeuw
100,—
Maartje Cornells
140,—
Claas Lourisz
140,-
Cornelis Boes
80,-
Pakhuys Wed. Jan Bakker
40,--
Maartje Cornelis
220,—
Tijs jansz.
200,—
Wed. Jn. Bakker, bakkerij 550,—
Aalbert Slager
75,--
Schipper Aarjen
100,-
Annejoosten
150,-
A. Burmannus
150,-
Schuur Gerrit Krans
30,--
Smederij Wiggert Smit
250,-
Totaal f 5140,—
Hondsbossche Zeedijk gehecht was, doorgebroken, maar na
herdijking in 1698 was bebouwing in '"s Heeren Uyterlant"
(Pettemer Vlak) mogelijk. Allereerst werd de kerk verplaatst
(1701). De oude kerk stond twintig meter van zee, de deuren
en glazen...meest dicht, 't dack door de swaartc van t opge
stoven en dagelicx stuyvende sant op 't poinct van instorten,
de muren overal gescheurd en geborsten".18 Deze kerk, die
ook dienst deed voor de bewoners van Nieuw Petten in de
Hazepolder, is in 1846 op dezelfde plaats herbouwd, maar
tijdens de Tweede Wereldoorlog op last van de Duitse bezet
ter afgebroken. In 1735 werden een tiental huizen in Oud
Petten, die het dichtst bij de zeewering stonden en door het
oprukkende zand onbewoonbaar geworden waren, in het
Vlak herbouwd.
Tien jaar later gingen een dertigtal huizen in een storm
verloren. Het navrante is dat voor woningen die door het
steeds weer "overmollen" van zand wél, maar voor woningen
die door een storm verloren gingen, géén schadevergoeding
door Gecommitteerde Raden gegeven werd.
Wel deden Gecommitteerde Raden in noodsituaties een
verzoek aan de Staten van Holland om de ordinaire en extra
ordinaire verpondingen voor een aantal jaren te laten verval
len (Gecomm. Raden, Acten en Missiven, serie 13, band 137,
fol 73,23-02-1731Uit de notulen en bijlagen tot de resoluties
van Gecommitteerde Raden (Serie 11,1759 deel II maart-mei
1750) blijkt eveneens dat ook "vrijdom van verpondingen" aan
de Pettemers verleend werd - in 1745 zelfs voor elf jaar - om
"haar geraseerde zeewerken te herstellen".
Naar aanleiding van de rampzalige gevolgen van de storm in
1745 schrijft de Hollandse Maatschappij van Wetenschappen
een prijsvraag uit naar de oorzaak van de voortdurende
kustafname en naar middelen om dit tegen te gaan. Herstel en
uitbreiding van een paalwerkverdediging was vanwege het
desastreuse optreden van de paalworm sedert omstreeks 1680
moeilijker dan ooit. De prijswinnaar is Melchior Bolstra
(1754). Zijn plan, verregaande terugtrekking tot de Hazedijk
toe, is overigens niet uitgevoerd. De kustafname ging intussen
"gewoon" door. Telkens weer werd na een storm de aange
taste zeewering door "molwerk" in profiel gebracht, waardoor
de (Zand)dijk na ieder herstel weer een stukje landinwaarts
werd geschoven. Tenslotte is de "waker" terechtgekomen op
de lijn van de Schoorlse Zeedijk, derhalve op een vroegere
binnendijk, en vormden Hondsbossche en Pettemer Zee
wering een ononderbroken geheel.
In 1757 werden 39 huizen afgebroken en in 1774 nog eens 25,
waaronder het schoolhuis. De "Memorie wegens subsidie bij
Resolutie van 14 juli 1774 aan hetzeedorp Petten verleend"
(Gecomm.Raden serie 11, ingekomen stukken, 1774 111 d.d.
27 dec. 1774) toont dat voor de amovatie (=sloop) van deze
25 huizen f5180,- is betaald. Uit een eerder ingekomen stuk
gedateerd 24 februari 1774 blijkt dat herbouw in 't Vlak rustig
kon plaatsvinden, want "dat de Spreeuwendijk zodanig bij
den Heer van Petten wort onderhouden dat deselve niet het
allerminst gevaar heeft voor den aanslag van de Noordzee."
10