7S E
lis
J\ ,U' r<-
n f,
i
\v
AV"?',
aw»; Vv
7 r> V V r"*;-tfe;P:
- <r
)r e> (- ^4 «?-£
ft It
-• <i
»>\-j (S:
H - y i T '-A /O"^ -
w-
fi.iPW <V in 1 C' jffirsfivjMy.ii lti
At/as Schoemaker, de Waal 1666
"drinken van taback". De eerste klachtbrief is onderte-
kend door onder andere Hendrick Cornelisz Graeff, zeer
waarschijnlijk de vader van Cornelis Hendriksz GraaP.
Helaas is niet bekend wat de aantijging tegen school-
meester Maarten Jansz inhield. In elk geval is duidelijk
dat leden of voormalige leden van de kerkeraad als
Hendrick Cornelisz Graaf net zo goed overtredingen be-
gingen als overige gemeenteleden. En mondig waren ze
ook. Als echtgenote Martjen Lamberts wegens ruzie met
weer een andere vrouw voor de kerkeraad moet verschij-
nen, stormt Cornelis binnen om zich ermee te bemoeien.
Als ze hem dan vragen waarom hij onuitgenodigd bin
nen is gekomen, slaat hij de kerkeraad om de oren met
bijbelcitaten: "Man en vrouw sijn een, dat de vrouw aan-
gaat dat gaat ook de man aan".
Het spreekt vanzelf dat het ongevraagd binnenkomen
ernstiger wordt opgenomen dan de ruzie tussen Martjen
en een buurvrouw. Dit is wel sneu. De eerste keer dat
Cornelis en Martjen in dit notulenboek worden ge-
noemd, was enige tijd voor het schoolmeesterconflict.
Toen schreef de predikant: "Hadden Cornelis Hendriksz
Graaf, maar niet sijn huijsvrouw in bevonden maar ver-
staan uijt hem en te vooren van andere dat 'et tusschen
haar beijde een hart geschil was dat se niet konden be-
slechten, alsoo se haar wech hield." Ze hadden dus lief-
desperikelen gehad maar nu kwam hij voor haar op...
Couleur locale
Een kerkboek dient niet om wereldlijke zaken te beschrij-
ven, maar ongemerkt gebeurt dat wel. Er wordt geld ge-
leend, niet terugbetaald, ingezameld en kwijtgescholden.
We horen van herbergen en veilingen, er worden messen
getrokken en klappen uitgedeeld, lange reizen gemaakt
naar de regeringszetel of er wordt gelopen door het veld.
Er is zomerdrukte wegens de oogst, er wordt gehooid,
men timmert huizen voor de neus van een ander of is op
de vaart.
Er is jammer genoeg ook heel veel niet te lezen. We we-
ten uit het kerkboek niet of Craech meer kinderen had
dan de in de ledenlijst genoemde dochter, welke zwak-
heid hem later zodanig kwelde dat hij het preken in
Oosterend of de huisbezoekingen soms moest overslaan
en we horen alleen incidenteel iets over armoede en ver-
driet van de gemeenteleden. Diep verstopt in de leden-
lijsten verdrinkt iemand 'met sijn soontje'. Over lande-
lijke of regionale kwesties wordt niet gerept.
Separatie
Naast de tucht is er nog een thema dat een belangrijke
plaats inneemt in het kerkboek van Craech: de scheiding
van de kerken van Oosterend en De Waal. De Dordtse
Kerkorde van 1619 schrijft voor dat een predikant in be-
ginsel maar bij een gemeente dient en daar ook moet wo-
nen. Dat is beter voor het contact met de gelovigen. In
Nummer 112, September 2014
Historische Vereniging Texel
11
