wm
(h-
Het Kerkboek van Craech
tP 2:
j j
den
n
•4-^4&Lt-Z C—
.A*
Wie stamboomonderzoek doet naar een vroege voorouder uit Oosterend kan goed terecht in de studiezaal van het Noord-Hollands
Archiefin Haarlem, ivaar onder andere kopieen en indexen liggen van de kerkelijke doop-, trouw- en begraafregisters die in 1811 bij
invoering van de burgerlijke stand daar zijn ingeleverd. Geen reden dus om de kwetsbare originelen uit de archieven op te vragen.
Misschien is dat de reden dat een zeventiende eeuws Texels kerkboek dat indertijd ook is ingeleverd, maar waarvan in de studiezaal
geen kopie aanwezig is, nauwelijks bekend is, ja door sommigen zelfs als verloren wordt beschouwd. Ik kwam het tegen... op inter
net! In microfilms die in het verleden van het complete materiaal zijn gemaakt.1
c-sce
ca >4- ,v
,><*-•• S 122
4 t
Op het eerste gezicht lijkt het Kerckeboeck Ter Wael ende
Oostereijnde in Texel Beginnende Den 16en Augusti in den
Jare Domini nostri 1654 een weinig boeiende opsomming
van datums waarop avondmaal is gehouden en van ko-
mende en gaande leden (maar die waren al bekend in ko
pieen van de ledenlijsten), maar bij nader inzien doet de
schrijver, de predikant Harmen Jansz Craech, een boei-
end en gedetailleerd verslag van allerlei wederwaardig-
heden in zijn twee gemeentes. De Waal en Oosterend
hebben namelijk dan beide een gemeente, een kerk en
een kerkeraad, maar een gezamenlijke dominee. Aan het
begin van de zeventiende eeuw bestond die situatie ook
nog in Den Burg (samen met De Koog), maar die hebben
in 1654 inmiddels hun eigen predikant. Den Hoorn is of-
ficieel nog samen met De Westen. De kerk van
Oudeschild is in 1650 gebouwd en heeft een eigen domi
nee (Domburg, hij ligt in de kerk begraven).
Als Craech, afkomstig uit Enkhuizen, in 1654 arriveert, is
hij ongeveer 43 jaar oud en vijf jaar eerder als 38 jarige in
Leiden afgestudeerd in de theologie. Hij heeft nog niet
eerder ergens gediend. Hij begint met het opschrijven
van de leden van beide gemeenten, te beginnen met zich-
zelf en zijn echtgenote en dochter, alsmede een meege-
reisd familielid en zet zich aan het punctueel vullen van
het kerkboek: een mooie voorpagina, een bevlogen inlei-
ding. Het bijhouden ervan is voor een predikant in de ze
ventiende eeuw een plicht, maar dat wil niet zeggen dat
elk kerkboek even compleet is als dit. Craech is namelijk
een volhouder, in tegenstelling tot zijn opvolgers.
Vrvvv-vv
Co ♦yrvwy-vt-
Bij de nieuw aangekomen leden zien we een typische zeven
tiende eeuwse verkorting, die bijna modern aandoet: Pieter
Willemsz Bakker woont op 7huisen (Zevenhuizen). In dit
lijstje, maar ook elders in het boek de vermelding van Sijmon
Lenaertsz op koete buijrt. Soms wordt de naam Koetebuurt in
verband gebracht met de negentiende eeuwer Jawik "de
Brander" Boon uit de Koete (Ameland), maar we zien dat de
naam al zeer oud is.
De tucht
Craech maakt vooral erg veel werk van de vermelding
van de misstappen van de leden van de gemeente en de
pogingen van predikant en ouderlingen om de afge-
dwaalden weer op het rechte pad te brengen, de kerke
lijke tucht. Een willekeurig voorbeeld kan dit illustreren.
In december 1656 noteert Craech:
n
8
Historische Vereniging Texel
Nummer 112, September 2014
