Nummer L09, december 2013
Historische Vereniging Texel
Dorus Rijkers (coll. Reddingsmuseum Dorus Rijkers)
die tijd die ik elders aantrof bij mannen van die maat-
schappij, bijvoorbeeld in Friesland, zagen er volkomen an-
ders uit. Niemand die ik er daama over aansprak kon
duidelijkheid verschaffen, dus is de trui geboekstaafd
onder Texel en Den Helder. De trui is zeker uniek voor het
gebied, want nergens heb ik eenzelfde trui aangetroffen.
Ook de truien uit bijvoorbeeld Harlingen en Harderwijk
kwamen door toeval boven water. In Harlingen was al
eerder door het Museum 't Hannemahuis gespeurd naar
een trui in het kader van een tentoonstelling over vissers-
truien, maar die was niet gevonden. Er was een wedstrijd
uitgeschreven wie de Harlinger visserstrui zou kunnen
ontwerpen en uit de inzendingen werd er een gekozen.
Het telefoongesprek dat ik met conservatrice Jeanine
Otten had, maakte haar enthousiast. Ze vroeg of ik over
de visserstruien iets kon schrijven en een oude foto kon
meesturen, dan zou zij zorgen dat het in de Harlinger
Courant kwam. Zo gezegd, zo gedaan en die oproep le-
verde een vage foto uit circa 1910 op van een vader en
twee zoons in visserstruien. Op een trui was een horizon-
tale indeling in banen te zien, die afwisselend in motief
en glad gebreid waren. Met veel moeite was er een mo-
tiefje in te onderscheiden. Enkele weken daama belde
Jeanine me dat ze in een nog niet gecatalogiseerd fotoal-
bum een prachtige foto van een jongen in een visserstrui
had gevonden, die wel ragscherp was. Ook met een hori-
zontale indeling zoals de eerste trui, maar met een rijker
patroon. De breister, die begonnen was met het breien
van de eerst gevonden trui, was gelukkig nog niet verder
dan de boord, kreeg het nieuwe patroon en maakte daar
een prachtige trui van.
Breisters
Het vinden van voldoende breisters bleek na een oproep
op de website van een voor breisters bekende website,
Wolhalla, geen moeite te kosten. Circa zeventig breisters
meldden zich aan, ondanks het feit dat we er geen brei-
vergoeding voor konden geven en ze hun product van
noeste arbeid waarschijnlijk ook nog enkele jaren kwijt
zouden zijn voor tentoonstellingen. Er zat natuurlijk rijp
en groen bij, maar veertig breisters hebben zich op de pa-
tronen gestort met de opdracht om met de gegeven wol,
de teltekening, de oude foto en de schetstekening aan de
slag te gaan en er hun eigen interpretatie van te maken,
zoals de vrouwen vroeger ook deden. Want iedereen wil
er wel aangepast uitzien, maar zich toch ook een beetje
onderscheiden. Het was toen in dat opzicht precies het-
zelfde als nu. Sommige breisters waren zo gedreven en
bedreven dat ze twee, drie en een zelfs vier truien brei-
den. Dat resulteerde in een schitterende collectie vissers
truien in verschillende wolsoorten en diktes in allerlei
tinten blauw, grijs, naturel en zwart, die een goed beeld
laten zien van het enorme scala aan motieven en patro-
nen die rond 1900 aan alle Nederlandse kusten gedragen
werden. Soms zo herkenbaar, dat je kunt spreken van de
trui uit een bepaalde plaats. Dat gold met name voor vis-
sersgemeenschappen die heel besloten waren en waar de
vrouwen weinig contacten met elders hadden. Hadden
ze die wel, dan werden er in een plaats verschillende
truien en motieven naast elkaar gedragen. Men breide
vooral wat men mooi vond. En trouwde een visser met
een vrouw uit een andere plaats, dan nam zij haar eigen
in het hoofd zittende patronen mee, die ze van haar moe-
der had geleerd en breide die voor man en zonen. De
truien zijn daarmee natuurlijk een echte vrouwenaange-
legenheid. Overigens werden in veel plaatsen langs al
onze kusten Engelse, speciaal voor de Nederlandse
markt machinaal gebreide truien gedragen, die voor op
de borst een godsoog hadden. Die truien waren waar
schijnlijk goedkoper dan de sajet voor een zelfgebreide
trui en dat scheelde ook veel werk. Daarom konden vis-
sers lang niet altijd herkend worden aan hun trui als ze
verdronken aanspoelden, zoals de mare gaat.
De nieuw gebreide trui
van Texel en Den Helder
Alle opnieuw gebreide truien, zo'n vijfenveertig, zijn onder-
deel van de tentoonstelling VISSERSTRUIEN OPNIEUW
