dat het portret dateert van na het overlijden van de
kleine Jan in 1811. Na het overlijden van Gerrit in 1812
hertrouwde Cornelisje in 1814 met Hendrik Cornelisz
Brouwer. Annaatje was toen 20 jaar. Op dit portret lijkt
ze jonger. Ook de jongens lijken jonger dan ze in 1814
zouden zijn. Brouwer was kroegbaas van het Wapen van
Amsterdam, tegenover de Maartenskerk in Oosterend;
ook had hij een boerenbedrijf op Zevenhuizen. Hij was
een gerespecteerd man: zo was hij voogd over diverse
(half)wezen. Juist vanwege de grote gelijkenis tussen de
jongens en hun vader beschouwen we de geportret
teerde man als Gerrit Jacobsz Kooijman. Door deze ge
lijkenis en de leeftijd van de kinderen komt Hendrik
Cornelisz Brouwer immers niet in aanmerking als ge
portretteerde.
Mogelijk dateert dit familieportret uit 1811 of 1812,
vlak na de dood van zoontje Jan en vóór het overlijden
van Gerrit in 1812. De tweede optie is dat dit een pos
tuum geschilderd familieportret is, waarbij de gezichten
van de jongens dienden als basis voor de afbeelding van
het gezicht van vader Gerrit Kooijman. Vooral de oudste
twee jongens lijken immers sterk op hun vader.
Het is het enige ons bekende voorbeeld van een Texels
familieportret in laat 18e eeuwse stijl en geeft een beeld
van kleding en sieraden van een welvarend doopsgezind
Texels gezin.4
Deze niet gesigneerde gouache is geschilderd op de ach
terkant van twee aan elkaar geplakte en in het Engels
gestelde goederenlijsten, mogelijk een (scheeps?)vracht
brief. Op een vóór de restauratie door restauratie-atelier
Snoek Van Es genomen foto is in de kop met veel
moeite het woord ship te lezen en in de opsomming van
artikelen is alleen het woord tea goed zichtbaar. Helaas
is die achterkant momenteel onzichtbaar verdwenen
achter een vastgeplakte versteviging.5 Dit hergebruik
van materialen was mogelijk een gevolg van papier
schaarste, maar misschien kun je het ook zien als de
spreekwoordelijke Texelse suunigheid.
De doopsgezinde familie Kooijman-List en hun sporen
in de archieven
Het speurwerk in de archieven naar "onze" in 1766 ge
boren Gerrit Kooijman leverde in eerste instantie nogal
wat vraagtekens op. Niet iedere Texelse Gerrit Kooiman
in het derde kwart van de 18e eeuw was immers onze
Gerrit Kooijman. Zo was er een bootsman en latere
grootschipper Gerrit Kooijman in Den Burg en een Ger
rit Kooijman die in 1775 matroos was en waarvan aan
genomen wordt dat hij in 1777 overleden is, toen zijn
schip de Abbekerk op terugreis vanaf de Kaap verging.
"Onze"Gerrit Jacobsz Kooijman was een zoon van
Jacob Dirksz Kooijman op Zevenhuizen en de herber
giersdochter Annaatje Dalmeijer. Vader Kooijman was
kaagschipper, vrachtvaarder op Waddenzee en Zuider
zee. Zijn kaag verkocht hij in 1796 voor 900,—6
Gerrit Kooijman van Zevenhuizen stelde begin maart
1781 een testament op bij notaris Abraham Wentel in
Oudeschild.7 Dit suggereert dat hij kort daarna uit zou
varen. Hij benoemde daarbij zijn buurmeisje Meijsje
Koning tot algeheel erfgenaam. Bij haar voor-overlijden
zouden haar ouders Teunis Koning en Engeltje Maar-
tens Mossel van hem erven. Mochten zij beiden eerder
overlijden, dan erfde hun volgende dochter Vrouwtje.
Was Gerrit misschien verliefd op die buurmeisjes?
Dat denk ik niet: beide buurmeisjes waren respectieve
lijk 8 en 5 jaar ouder dan hun toen bijna 15-jarige buur
jongen Gerrit Kooijman. Meijsje trouwde in 1784 met
Reijer Sijbrandsz Koning en een jaar later trouwde
Vrouwtje met Gerrit Cornelis Koning.8
Waarschijnlijk koesterde Gerrit Kooijman een warme
genegenheid voor beide buurmeisjes en hun ouders, de
kaagschipper en boer Teunis Koning en zijn vrouw de
winkelierster Engeltje. Die familie Koning woonde op
Zevenhuizen 5, in de boerderij waar nu Jook Nauta
woont. Het gebeurde wel vaker, dat zulke jonge jongens
een testament lieten opstellen als ze naar zee gingen.
Meestal benoemden ze ouders, broers of zusters tot erf
genaam, slechts incidenteel anderen die een bijzonder
plekje in hun hart hadden.9 Dat was al een eerste sig
naal dat Gerrit Kooijman zijn genegenheid op een niet
conventionele wijze uitdrukte.
Gerrit Kooijman en Cornelisje Pieters Eist trouwden in
1792. Hij werd toen zeeman genoemd. Ze voerden (mis
schien pas later) boerenbedrijf op de boerderij op Mo
lenbuurt, halverwege De Waal en Oosterend. Die boer
derij was afkomstig van de moeder van Cornelisje,
Hiltje Dirks List. Ter herinnering aan hun trouwdatum
lieten ze in die boerderij een tegeltableau aanbrengen
met daarop hun beider namen en daarboven een schip
vóór een haven, mogelijk de haven van Oudeschild.
Dit tableau moet op bestelling in Harlingen vervaardigd
zijn. Hiermee werd een traditie geboren om bijzondere
gebeurtenissen in hun leven door een kunstenaar vast te
laten leggen. En op dit familieportret zien we de herin
nering aan een gelukkig gezinsleven.
In 1796 wordt een Gerrit Kooijman genoemd als be
stuurder van de polder Waalenburg.10
4 Eelman, 76
5 Foto genomen door Snoek en Van Es restauratie-atelier in Leid-
schendam
6 NHA 184/6902 fol 45
7 NHA 185/4927 fol 300
8 Dijt
9 Van Deursen, 184
10Karel van Empel
Nummer 102, maart 2012
Historische Vereniging Texel
7
