Napoleon op Texel
Tweehonderd jaar geleden, op 16 oktober 1811
bracht Napoleon een bliksembezoek aan Texel. Het
was het bezoek van de overwinnaar die de nieuwe
departementen van zijn keizerrijk kwam bezichti
gen, maar hij kwam vooral om de militaire moge
lijkheden, met name marine en vestingbouw, met
eigen ogen te zien.
De voorbereidingen van het bezoek
In een brief van 24 augustus wordt aan de prefect
(Franse bestuurder) van het Departement Zuiderzee
gevraagd uit de regeringsmagazijnen een linnen
tent ter beschikking te stellen, alsmede een per
soon die de nodige kennis heeft de tent op te zet
ten! De tent zal komen te staan op de haven op de
plaats waar de keizer voet aan Texelse wal zou zet
ten. Verder zal er op dezelfde plaats een erepoort
are de triomphegebouwd worden. De kosten voor
hout, constructie, schilderwerk en vergulden van
deze poort zullen tot 1239 franken oplopen, een
bedrag van ongeveer 600 toenmalige guldens. Dat
was een rib uit het lijf van het bepaald niet welva
rende Texel.
Het eiland stond niet alleen met zijn erepoort. Alle
plaatsen van betekenis die de keizer zou aandoen,
bouwden hun poort. In Amsterdam stonden er
zelfs zeventien.1
Op 5 september2 wordt de prefect direct toestem
ming gevraagd voor de bouw van de erepoort, om
dat men de tijd wel nodig zal hebben voor de aan
komst van de keizer. Bijgevoegd zijn een tekening
van de poort en begrotingen van de timmerman en
de schilder.
De schets is een vage potloodtekening die niet ge
dateerd of gesigneerd is, dus wie de geestelijke va
der ervan is, zullen we niet te weten komen. De
schaal van de tekening is gegeven in voeten. In het
geval van Amsterdamse voeten zou het bouwwerk
een hoogte krijgen van ruim acht meter; als de te
kenaar Rijnlandse voeten heeft bedoeld, bedraagt
de hoogte bijna tien meter. Het bouwwerk stelt een
eenvoudige erepoort voor met een boog en de no
dige versieringen: cirkels en ruiten waarin teksten.
Het geheel werd bekroond met een grote gouden
zon met daarin een N. Deze zon had een door
snede van elf voeten, dus 3 a 3,5 meter, die nog
komt op de genoemde poort van 8 a 10 meter. Bo
ven de doorgang van de poort de tekst A Napoleon
le Grand (aan Napoleon de Grote). In de cirkels
Vive l'Imperatrice (Leve de Keizerin) en Vive le Roi
de Rome (Leve de Koning van Rome), de in 1811
geboren zoon van Napoleon en Marie-Louise. In
de ruiten de teksten Le Père de Peuple en La Terreur
des Ennemisrespectievelijk "de vader van het
volk" en "de schrik van de vijanden". De laatstge
noemde teksten zijn op de tekening doorgestreept,
waarover later meer. Degene die deze teksten be
dacht heeft, moet wel erg pro-Frans zijn geweest.
Hij was geen Fransman, anders had hij wel ge
schreven: le père du peuple.
De begroting van timmerman P Vlaming bevat een
nauwkeurige opgaaf van kosten van de eerboog op
Texel. Balken, planken en profielen, alsmede het
ijzerwerk en het arbeidsloon worden nauwkeurig
gespecificeerd. Vlaming komt op een totaal van
453 gulden en 7 stuivers. De schilder S. Dekker
komt met een Kalkulatie voor het vergulden, schil
deren en lakken van de zon, alsmede het vergulden
van acht schilden voor 90 gulden. Het schilderen
en opmarmeren der poort kostte 45 gulden. Totaal
voor de hele poort dus bijna zeshonderd gulden.
Ook op 5 september komt het bericht dat de keizer
lijke hoogheden binnen 14 dagen zullen arriveren
1 Gijsberti Hodenpijl, 268-271
2 NHA 14-653
A NAPOLEON LE GRAND
VIVE
LE ROI
DE ROME,
De door het Maritiem en Juttersmuseum nagebouwde
erepoort. (coll. MJM, foto Patrick Piersma, MJM)
Nummer 100, september 2011
Historische Vereniging Texel
9
