van een oud fotoalbum een foto zag met daarop afge
beeld een man in donker kostuum, zittend in een po
nywagen. Op mijn vraag wie dit was, kreeg ik als ant
woord 'Reijer, maar die leeft niet meer'. Ook kreeg ik te
horen dat zijn dood iets met de oorlog te maken had.
In mijn beleving klonk dit vreselijk spannend en
wilde ik wel meer weten. Op mijn verdere vragen
kreeg ik echter geen duidelijk antwoord en veel wij
zer werd ik dus niet. Ook in latere jaren, lang nadat
meester Mak en zijn vrouw waren overleden, kreeg ik
tijdens gesprekken met mijn tante Jopie nooit het
hele verhaal te horen. Het was dan net of haar blik af
dwaalde, het onderwerp was niet echt bespreekbaar.
Reijers dood had iets met de oorlog te maken, en daar
bleef het bij. Wel werd mij duidelijk dat zij en haar
stiefbroer Reijer het goed met elkaar konden vinden.
Zoektocht naar het verleden
Een aantal jaren geleden besloot ik om een, misschien
wel laatste, poging te ondernemen om het hele ver
haal boven tafel te krijgen.
Ik voerde gesprekken met 'oude' Rogers, schreef brie
ven en e-mailberichten naar allerlei instanties en ver
zamelde alles wat de oplossing tot dit in mijn ogen
nog steeds raadselachtige overlijden dichterbij zou
kunnen brengen. Wat mij al snel opviel was het feit
dat de herinnering aan Reijer Mak, toch een geboren
Texelaar, op Texel naar het leek uit het collectieve ge
heugen was verdwenen. Zoals eerder vermeld zijn er
nog steeds geboren en getogen Rogers die zich Reijer
kunnen herinneren, maar een goed beeld van zijn
vertrek van Texel kreeg ik niet. Wel was het mij na
enig genealogisch onderzoek duidelijk dat Reijer in
Duitsland was overleden, om precies te zijn op
8 maart 1945 in het nabij Hannover gelegen Neustadt
am Rübenberge. De familie Mak had bij het maken
van een politieke keuze voor de Nationaal-Socialisti-
sche Beweging (NSB) gekozen. Een keuze waarin zij
op Texel niet alleen stonden. Maria Mak werd lid in
1935, terwijl Meester zich na een periode als sympa
thisant kort na de meidagen van 1940 als lid heeft la
ten inschrijven. De jaarlijkse contributie bedroeg
5,20 en werd betaald aan de blokleider. De politieke
beleving van Maria zou sterker geweest zijn dan die
van haar echtgenoot.2 Een keuze ook die, naar later
zou blijken, het leven van beiden in de laatste oor
logsjaren dramatisch zou beïnvloeden. Aan de hand
van archiefgegevens van de Gemeente Texel werd mij
duidelijk dat de familie Mak op 19 juli 1944 Texel
heeft verlaten en zich heeft in laten schrijven in de
Gelderse gemeente Lunteren nabij Ede op het adres
Molenweg 10, Pension Huize Elsenhoek. Later ge
volgd door Boschlaan 47, Hotel Pension Berg en Dal.
Op beide adressen waren pensions, mogelijk ook her
stellingsoorden, waar leden van de NSB gebruik van
konden maken. Misschien dat de broze gezondheid
van Maria Mak-Rapel bij deze keuze een rol speelde.
Nog in De Roog zou meester Mak tegen zijn buur
man Cornelis Groenhof gezegd hebben 'Ik ben er lid
van, heb er voor betaald en ga er nu gebruik van
maken'? Mogelijk heeft het vertrek van Texel ook te
maken met het feit dat de geallieerden op 6 juni 1944
in het Franse Normandië waren geland. D-day! Een
vlucht wellicht,4 waarbij ook de gedachte aan 5 sep
tember 1944, de dag die de geschiedenis in zou gaan
als Dolle Dinsdag, opkomt.5 Zeker is dat deze periode
ook min of meer overeen kwam met het tijdstip dat
De Roog op bevel van de bezetter ontruimd moest
worden. Van het huis De Roog 16 werd de deur op
slot gedaan. In de Texelse Courant van 22 juli 1944
werd het volgende bericht opgenomen Joost Mak en
gezin van De Koog 16 naar Ede, Gelderland, Lunteren,
Molenweg 10. Zoals gezegd was ook Reijer volgens
deze gegevens naar Lunteren vertrokken. Bij de Ne
derlandse Oorlogsgravenstichting (OGS) is echter
vastgelegd dat bij een door deze Stichting in 1953 ge-
2 Kees Groenhof, juli 2007 en Tjalling Brinksma, april 2000
3 Kees Groenhof, juli 2007
4 Kees Groenhof, juli 2007
5 Riet Dalmeijer, juli 2005
Mijn ontdekking! Grafsteen op de oude begraafplaats
van De Koog. Foto in coll. Ed Vermeulen
Nummer 98 maart 2011
Historische Vereniging Texel
25
