De redenen voor een meisje om een merklap te leren
maken zijn nu wel duidelijk. Als beheerster van de
linnenkamer in een betrekking, als zelfstandig
naaister, als huisvrouw of als mevrouw die haar
personeel moet kunnen controleren, was de
vaardigheid in het borduren van letters en cijfers
onontbeerlijk. Er bestaan lappen met alleen
alfabetten (zgn. letterlappen), maar vaak staan er ook
randjes en figuurtjes op.
Even heel kort gezegd: de randjes konden als
versiering op het beddengoed of de kleding dienen,
of hoorden bij de klederdracht van de streek waar de
merklap werd geborduurd.
De motieven konden uit voorbeeldboekjes
nageborduurd worden, maar gelukkig bestond er
vaak ook de vrijheid om zelf een mooi figuurtje te
bedenken. Dat kon iets van het borduurstertje zelf
zijn, een dier, haar woonhuis maar ook personen of
objecten die met het geloof te maken hadden (Adam
en Eva, een monstrans). Veel figuren stonden ook
symbool voor iets, zoals bv. een hondje voor trouw.
Een meisje borduurde soms ook thuis de merklap
van moeder of oma na en voegde iets van zichzelf
toe. Het voert te ver om hierop verder in te gaan, we
gaan terug naar de merklap van Mevr. Bep van der
Meer-Langeveld.
De merklap en de betekenis van de geborduurde
letters
De lap is ruim 30x30 cm, geborduurd met zijde op
linnen. De zijde glimt nog prachtig, hoewel de lap
aan het begin van de 19e eeuw is ontstaan. We
komen meteen al op een punt dat aandacht verdient:
er staan twee jaartallen op geborduurd en wel 1803
en 1806.
De alfabetten en motieven laat ik voor wat ze zijn, de
aandacht gaat nu uit naar de informatie die deze
merklap geeft over de identiteit van de maakster,
haar ouders, broers en zussen en haar man.
Een Texels meisje met de initialen WAK heeft in
1803 een merklap beëindigd. Ze heeft het alfabet op
verschillende manieren geoefend en enkele figuren
uit een boekje nageborduurd. Er zijn lekker veel
kleurtjes gebruikt: sommige figuren hebben elke
nieuwe regel een andere kleur! Haar initialen heeft ze
er flink groot op gezet, waarschijnlijk uit trots op
haar werkstuk. Wie op de foutjes let is een kniesoor,
de letters van het woordje "anno" dansen een beetje
en de eerste 2 bloempotten staan stijf tegen elkaar,
niet helemaal goed geteld.
Als we deze lap zo hadden gevonden was het
moeilijk geweest om uit te vissen wie hem
Nummer 92, september 2009
Historische Vereniging Texel
5
