VOORHEEN en THANS.
Inleiding
De merklap van Willempje Alberts Koning
Nieuw lied ter verheerlijking van den Burgwal.
1. Komt vrienden luistert naar dit lied,
hetgeen op Texel is geschied.
2. Wat men U hier verhalen zal,
is de Historie der Burgwal.
3. Den Burg had eertijds een vaart,
die vaart heeft nu een grote staart.
4. De oudjes kunnen er van spreken,
de tijd is nu reeds lang verstreken.
5. Des winters schaatsen hard en zacht,
in den zomer wandelen langs de gracht
6. Had nu die toestand nog bestaan,
de ijsclub had een keurige baan
7. Voor het reinigen van de breede sloot,
voer Albert Jager met zijn boot
8. Die modderman ging met zijn schuit,
de gracht steeds door dag in dag uit.
9. Hij plaatste den modder op een hoop,
het was voorwaar geen appelstroop.
10. Er steeg dikwijls uit dien dras,
een zeer bedenkelijk gas.
11. Uit oogpunt van hygiènie,
moest daar een eind aan, een, twee, drie.
12.De gezondheid zou er door vermeeren,
de sloot gedempt en rioleeren.
13.Het werd toen in den Raad gebracht,
en terdege overdacht.
14.Het kostte wel een hand vol geld,
maar velen waren er op gesteld.
15.D'een was er tegen, de andere voor.
Doch eindelijk kwam de zaak er door.
Om dit artikeltje beter te begrijpen moeten we ons
eerst de vraag stellen: Wat is eigenlijk een merklap?
Velen van ons kennen de merklap als een leuke
geborduurde lap met plaatjes en soms beginnend met
een alfabet, door een mooi randje omsloten. Een
ander lapje kennen we soms nog van een oma of een
ander ouder familielid: het rode schoolmerklapje met
alfabet, cijfers, haar naam en woonplaats en het
jaartal waarin het gemaakt was.
De lap die ik wil bespreken, ziet er weer heel anders
uit. Een zijsprongetje naar de oorsprong van het
merken zal meer duidelijkheid geven.
Merklappen zijn ontstaan om het merken onder de
knie te krijgen. Merken is het tekenen of borduren
van letters op kleding, tafel- en beddengoed.
In de zeventiende eeuw, de Gouden Eeuw, werd ons
land door de handel welvarender en er kwam een
zekere rijkdom voor een grotere groep mensen. Dit
had ook tot gevolg dat voor deze groep mensen de
16.En door een zekeren mijnheer Verbraak,
kwam er toen een bestek in de maak.
17.Doch door een Commissie van onderzoek,
zoo raakte dit bestek weer zoek.
18.Te Nuyl, die maakte het naar de zin,
doch er moesten Schotse buizen in.
19.Aldus geen Hollandsch fabrikaat,
dat was de meening van de Raad.
20. Het werk ving aan met goeden moed,
doch dra kwam ook de tegenspoed.
21. Maar Hannes Heyman, die dap're boer,
die uit Transvaal naar hier toe voer.
22. Het was toen achter Jan Rab zijn huis,
kroop Hannes door de Engelsche buis.
23.De wintervorst deed ook zijn kwaad,
de baas, hij wist zich haast geen raad.
24. Maar, wat gij zeker ook niet weet,
nu is het grote werk gereed.
25.Toon Dalmeijer zei: nu opgelet,
de proef moet op de som gezet.
26.'t Wordt gekeurd bij een donderbui,
met toezicht van de hooge lui.
27. Zij roepen allen: 't is fameus,
't water druipt hun van de neus.
28.Het volk verrukt en in geneugd,
geeft hier zoo uiting aan zijn vreugd.
Refrein:
Van Rio tralala, van Rio hoepsasa.
Nan Huysman
Eerder verschenen in HVT blad nr. 2, december 1986
linnenuitzet werd uitgebreid. Het linnengoed werd
beter verzorgd en versierd en dus waardevoller.
Het merken voor huiselijk gebruik werd op
praktische gronden gedaan. In geval van diefstal of
verlies werd er een omschrijving gegeven van het
gestolen goed, maar als er een initiaal of huismerk in
stond geborduurd, was het duidelijk van wie het stuk
was. De was werd - ook op Texel- vaak op een
gemeenschappelijk bleekveld gebleekt. Zowel daar
als in huis kon iets ontvreemd worden.
Een andere situatie waarin gebruik gemaakt kon
worden van gemerkte kleding was bij opgave van
vermiste of verdronken personen. Aan het gemerkte
lijfgoed kon men soms de identiteit van de persoon
vaststellen.
Cijfers waren vooral op het bleekveld van belang. Op
een sloop kon staan AB 11 wat dan bijv. Anton
Bakker, het 11e sloop betekende. Veel stukken van
de uitzet waren in 12-voud of een veelvoud daarvan
aanwezig.
4
Historische Vereniging Texel
Nummer 92, september 2009
