Texel en de landbouwkoloniën
Gezicht op de kolonie, tegeltableau
Als eene onwijze in de omliggende dorpen rond
loopt
Bij het woord kolonie denk je aan een ver land aan
de andere kant van de aardbol. Maar in de eerste
helft van de negentiende eeuw trekken 'kolonisten'
uit Texel ook naar zuidwest-Drenthe. Met financiële
steun van beter gesitueerde Texelaars proberen zij
een nieuw bestaan op te bouwen in de landbouwko
loniën Frederiksoord, Willemsoord en Wilhelmina-
oord van de Maatschappij van Weldadigheid.
Over de Texelse armenvoogden en de subcommissie
van weldadigheid Texel, 'beeneters', voorgewende
krankzinnigheid en 'zeedeloze' Texelse weduwen.
De armoede in het koninkrijk der Nederlanden is
anno 1818 intens. Enkele eeuwen eerder waren we
- in de Gouden Eeuw - verreweg het rijkste land van
de hele wereld, maar nu is het niks meer. De nota
belen in de steden moeten de armenkassen van
diaconieën en parochies gevuld houden om regel
matige soepbedelingen te laten plaatsvinden en dan
nog worden ze de hele tijd lastig gevallen door
paupers die vragen om een betaald karweitje of om
een aalmoes. Op het platteland zwerven groepen
'nachtbidders' die half-bedelend, half-dreigend, de
afgelegen boerderijen afgaan. Er moet iets gebeuren.
De Maatschappij van Weldadigheid vraagt de burgers
een stuiver per week opzij te leggen. Met het zo
gevormde kapitaal kunnen arme gezinnen worden
overgebracht naar het nog onontgonnen Drenthe om
daar te leren de eigen kost te verdienen. Het initiatief
slaat geweldig aan, wat de Maatschappij ook wel ver
wacht had gezien het "algemeen erkend weldadig
karakter onzer natie". Alle kranten maken juichend
melding van deze 'verbroedering', vanaf kansels wor
den oproepen gedaan, sympathiserende notabelen
laten plakkaten verspreiden, in de betere buurten
gaat men van deur tot deur, heel Nederland wil dat
dit dorp geopend wordt.
Ook Texel, al snel zijn er 58 contribuanten.
Opgericht wordt de 'subcommissie van weldadigheid
Texel', die plaatselijk de contributies int en alvast
armen selecteert die naar Drenthe gestuurd kunnen
worden. De Maatschappij wil niet met elke subcom
missie afzonderlijk corresponderen - niet onterecht,
want binnen anderhalfjaar zijn er in het land over de
700 subcommissies van weldadigheid - en
daarom wordt Texel met nog 40 plaatsen onder
gebracht bij het 'arrondissement' van de subcommis
sie Alkmaar.
Armvoogden
Het gevolg is wel dat naar de eerste kolonie, de
proefkolonie Frederiksoord, een gezin uit Alkmaar
20
Historische Vereniging Texel
Nummer 92, september 2009
