De Vermaning in de Kogerstraat, Fotocoll. hvt
Bakker. (De eerste vijf zijn Oude Friesen, de volgen
de negen zijn van de drie Vlaams-Waterlandse
gemeenten van De Waal, Oosterend en Den Burg).
Diaken Wilkes begint 2Vi jaar later een eigen
Vermaning aan de Burgwal. Uit enkele artikelen:
art. 8. bij geldgebrek moet zowel bij de Friese als de
Waterlandse Sociëteit van Noord-Holland aangeklopt
worden;
art. 13. De leraar mag de leden van Den Hoorn uit
nodigen voor het Heilig Avondmaal (volgens oud
gebruik).
Leraar Jan Stuurman doet in deze Vermaning dienst
vanaf 1772 tot zijn overlijden op 2 november 1776.
Leraar Pieter Gerrits Bakker doet dienst tot zijn over
lijden in 1783.
In de plaats van de overleden Stuurman werd op
9 maart 1777 de leraar Johannes Pieter Staneke
beroepen, afkomstig van de Vriesche gemeente Midde-
lie en Axwijk. Staneke en de meeste Doopsgezinden
verlangen naar gelijkheid en zijn dus patriottisch
gezind. Als de patriotten in 1787 verhezen heeft hij
veel te duchten van de Oranjegezinden van Ooster
end. Dit lezen we in zijn dagboek, gepubliceerd in
het blad van de Historische Vereniging Texel nr 35.
p. 5-8. In 1783 gaat het tractement van deze leraar
omhoog naar f600,- per jaar (DGT nr. 331). Na
13 jaar neemt Johannes Pieter Staneke op 28 februari
1790 afscheid, hij gaat naar Enkhuizen.
De volgende leraar is hier zeer kort. Dirk Huisman
doet intrede op 6 juni 1790 en doet zijn laatste preek
al op 15 augustus van hetzelfde jaar. Vanwege zijn
meer dan overspelige gedragingen wordt er een
officieel onderzoek ingesteld. Wat is er gebeurd?
Huisman is met juffrouw Meijer in de herberg
De Witte Valk in Hoogwoud in één bed gekropen en
heeft gedaan of zij zijn vrouw was. Bovendien gaf hij
zich uit als predikant der gereformeerden te De Koog.
Huisman beweert dat het een leugen was, maar
iemand die later op Texel kwam had hem gezien en
de herbergierster verklaarde dat slechts één bed in de
kamer beslapen was. Huisman moet nu wel bedanken.
Nu wordt de leraar van de Helderse Vermaning, Sytze
Hidsersz Hoekstra - de zoon van Hidser Sytsesz
Hoekstra die hier van 1758 tot 1763 leraar van de
Friese Vermaning was - beroepen onder aantrekkelij
ke condities. De wedde wordt verhoogd naar f800,-
en vrije woning en 40 tonnen turf. Sijtze Hidsersz
Hoekstra wordt bevestigd op 3 oktober 1790. Hij
overlijdt hier op 7 juni 1814. Tot zover de leraren of
predikanten van de Verenigde Doopsgezinde gemeente.
Nog enkele wetenswaardigheden van het kerkgebouw:
op 3 mei 1863 wordt een klok, hangend in een klok
kentorentje, voor het eerst in gebruik genomen.
Daarmee is de Doopsgezinde gemeente van Texel één
van de zeer weinige, zo niet de enige Vermaning in
den lande waar een klok wordt geluid. Commentaar
levert het wel op, Jan Koning vindt dat klokkenluiden
Nummer 89, december 2008
Historische Vereniging Texel
21
