OcUrtlu t*ii WrU.iJigheud
Het Gesticht van Weldadigheid aan de Gasthuisstraat in Den Burg. Op de foto de hoofdingang, aan de huidige
Hollewal. Links daarvan stond de voormalige brouwerij met daarin de vermaning. Foto: cott. Maarten stoepker
Jan Gerritsz Ketellapper met J.C. aangeduid persoon
aan als de leraar Jan Cornelisz Pelser, die na de split -
sing tussen Friezen en Vlamingen oudste van dezelfde,
maar nu Friese Vermaning geheten gemeente, zal zijn
geweest.
Dit detail van de kadastrale kaart uit 1 832 (Veldnamen
boek Schraag, pag. 1 75) geeft de situatie in 1 828 weer.
Gasthuisstraat 1 is het perceel waarop het Gasthuis
stond; in 1828 was daar een fabriek en later werd daar
het Gesticht van Weldadigheid gebouwd. Perceel 3 (met
pijl aangegeven) stond nog in 1828 bekend onder de
naam Brouwerij. In 1 742 woonde daar de liefdepreker
Dirk Pietersz, maar het pand was sinds ca. 1650 niet
meer als Vermaning in gebruik.
Aan de Westerweg of Herenweg (nu Gasthuisstraat
52) stond de Eijerkoogschuur. Hierin zou een
katholieke schuilkerk geweest zijn tussen 1572 tot
na 1633. Er zou in deze schuilkerk ook een brouwe
rij zijn geweest tot 1620 volgens de auteurs van het
Boerderijenboek, echter zonder bronvermelding.
J.A. van der Vlis verwijst in "'t Lant van Texsel" naar
J.C. van der Loos, 'Bijdragen voor de geschiedenis
van het bisdom Haarlem', deel 45, p.190-191. Hier
wordt echter alleen vermeld dat de schuilkerk in de
Eierkoogschuur gevestigd was en niet dat er ook een
brouwerij in was. Ik betwijfel daarom of dat wel het
geval is geweest.
2 De Waterlandse Vermaning aan de Burgwal (ca.
1560 -1672)
Omstreeks 1558 moet ook in Den Burg een Water
landse Vermaning ontstaan zijn, gezien de scheuring
in 1557. Deze Vermaning bevond zich aan de Burgwal.
Zekerheid van haar bestaan is er sinds 1625. Op de
Kadastrale kaart van 1828 komt slechts het pand op
perceel nr 77, dan in gebruik als landbouwschuur,
qua vorm in aanmerking. Ook G. van der Kooi en
W. Keijser wijzen in hun boekje, uitgegeven door de
Doopsgezinde gemeente, dit pand, het huidige
Burgwal 17, als vroegere Waterlandse Vermaning aan.
Op de kadastrale kaart van 1828 is dit pand als
schuur in gebruik door J. Bakker. De Vermaning is in
1778 door Jan Wilkes, die hier nog enkele jaren een
hersteld Vlaams-Waterlandse Vermaning in stand
Nummer 88, september 2008
Historische Vereniging Texel
25
