HEIDE EN POELEN
ZELDZAME COMBINATIES
Op de brede grasbaan zonnen zich fonkelend oranje vuurvlindertjes. In de hoge grassen zitten
spinseltjes, waarin rietkruisspinnen blijken te zitten, dikke vrouwtjes, die zich overdag
schuilhouden en in het donker hun luchtige webben weven.
In het Pompevlak strekt zich de struikhei uit. Alleen jonge hei bloeit nog. De oudere heeft de
vaalpaarse kleur, die als souvenir van een heidebezoek meegenomen bosjes hei in de huiskamer
krijgen. Levendig groen steekt de kraaihei af bij de struikhei en op vochtige plekken staat het
vol dophei, nog met een paar roze tonnetjes, en met tormentil, getooid met gele
bloemenkruisjes. Droge plekken onderscheiden zich door enkelhoge duinroosvegetaties, hier
en daar nog met bloemen.
Boswachter Cees Bruin, de ontdekker van het draadfonteinkruid, wacht me op aan een poeltje.
We stappen het water in om te kijken wat er groeit. Aanvankelijk weinig bijzonders, zoals
wolfspoot, watermunt en waternavel op de lage oevers. Een kleed van ruw kransblad bedekt de
bodem van het slinkende watertje. Het is de gewoonste van de vijf soorten kranswier, die hier
pionieren in de pas ontstane plasjes.
Sommige poeltjes zijn uitgerasterd om te voorkomen dat de runderen de plantengroei
verstoren. Er groeit riet, net in bloei, maar ook de kritische knopbies en de zeldzame gaügaan,
op een plek die een paar jaar geleden is afgeplagd. Waterpunge heeft zijn kans gegrepen op de
opdrogende oevers en groeit massaal naast de zaailingen van waterdrieblad en velden van
volop bloeiende paddenrus.
Bruin wijst me de drijvende blaadjes van het duizendknoop- en het weegbreefonteinkruid. "De
combinatie van duizendknoop- en weegbreefonteinkruid is op maar een paar plekken in
Noordwest-Europa te vinden. De planten lijken op drijvend fonteinkruid, maar dat komt hier
bijna niet voor," zegt hij. Kijk, daar heb je de landvorm van duizendknoopfonteinkruid met
miniblaadjes, die onmiddellijk tot waterbladeren uitgroeien als het waterpeil hoger wordt. Er
groeit in dit gebied ook stijve moerasweegbree. In de ene poel niet, in andere wel, zonder dat je
kan zeggen waar dat aan ligt."
Een vochtige plek in het Pompevlak draagt een dek van teer guichelheil, helaas al uitgebloeid.
Wel bloeit op veel plekken nog parnassia, soms samen met dophei. Bruin: "Ook de combinatie
van parnassia en dophei kom je bijna nergens tegen. Mogelijk bestond die vroeger wel in het
binnenland."
Henk van Halm in Trouw van 6 september 2003
31
