SCHELPENPAADJE
SCHANS AAN DE DIJK
geven werden op het lage land van Texel sloten gegraven, op de hogere gronden graszoden tot
een meter hoge tuunwallen opgestapeld. Door uitspoeling zijn die wallen voedselarm
geworden en daarmee aantrekkelijk voor veel wilde planten.
Omdat het onderhoud arbeidsintensief is, zijn veel tuunwallen door prikkeldraad vervangen.
Tegenwoordig worden overeenkomsten gesloten met eigenaren en pachters, die voor het
onderhoud een vergoeding krijgen.
Ook stolpboerderijen, schapenboeten en drinkkolken zijn typische landschapselementen van
het oude Texelse land, die merendeels in de jaren vijftig bij de ruilverkaveling zijn verdwenen.
Stolpboerderijen hebben een piramidevorm. Vroeger leefden mensen en vee daarin onder één
dak. Later werd een woonhuis tegen de stolp aan gebouwd.
Boeten, typisch Texelse schuurtjes met een rechte voorgevel en een schuine, naar het westen
gerichte achterkant, zijn gelukkig ook buiten het reservaat overal op het eiland te zien. De
voormalige schaapskooien worden nu voornamelijk gebruikt als opslagplaats en voor de
berging van hooi.
Op de kruising even voorbij de Zandkuil begint rechts een weg naar de boerderij Brakenstein,
die uitloopt in een schelpenpaadje, het Skillepaadje. De ernaast liggende Schilsloot werd in de
achttiende eeuw gegraven in opdracht van de toenmalige bewoner van Brakenstein, Leendert
den Berger. De sloot heeft eeuwenlang gediend om vaten met zoetwater te vervoeren naar de
zeilschepen, die voor vertrek naar verre gewesten hier drinkwater innamen. Het water kwam
van de Wezenputten aan de voet van de Hoge Berg, die per uur 1800 liter water leverden. De
opbrengst van de waterverkoop kwam ten goede aan het weeshuis in Den Burg, dat de putten
in eigendom had.
Het Skillepaadje komt uit in Oudeschild. Veel huizen in dit dorp aan de Waddenzee dateren uit
de Gouden Eeuw. Niet alleen de oostindiëvaarders lagen soms wekenlang op de rede van
Texel te wachten tot de wind gunstig was om uit te varen, ook de vloot verzamelde zich hier
om op het eerste bevel van de admiraals uit te zeilen en slag te leveren met de vijand. Het
eiland bood luwte en daardoor een goede ligplaats.
Ter verdediging van de rede werd in 1572 op last van Willem de Zwijger aan de
Waddenzeedijk bij Oudeschild een aarden schans opgeworpen, die nu eigendom is van
Natuurmonumenten en onlangs is gerestaureerd. Het is een eenvoudig stervormig
verdedigingswerk met een vierkante binnenplaats.
Van de Oude Schans wandelen we terug naar Den Burg over de Schansweg met links en rechts
uitzicht op het landschapsreservaat en vlak naast ons de in september nog uitbundig bloeiende
bermplanten.
Henk van Halm in Trouw van 8 september 2001
13
