$2v-^talW
Over het laten loslopen van vee - 14 maart 1579
Frans Arienszoon Falckoogh wordt in oktober 1579 aangesteld als secretaris
der stede ende eijlande van Texel en is tevens notaris, aangesteld door het Hof
van Holland. Aan hem hebben wij te danken dat we op de hoogte zijn van alle
privileges en stadsrechten van Texel. Hij schreef deze in een apart boek over en
juist dit boek is door de tijden heen bewaard gebleven en is nu het oudste docu
ment van het gemeentearchief van Texel. (GAT nr. 1)
Op pagina 36 van dit boek vinden we eens stuk dat gaat over het los laten lopen
van vee. Eertijds was het gewoonte dat de gemeenschappelijke gronden, de
zogenaamde mienten door iedereen gebruikt mochten worden om het veel te
laten grazen. Deze mienten waren altijd wat mindere gebieden en armere
(duin)gronden. Bepaalde gedeelten van het jaar mocht met het vee overal laten
grazen. Dit stuk gaat over het verbod om de dieren in de zomer overal te laten
lopen. Zogenaamde ^schutters" moesten de dieren dan vangen en de overtreder
kreeg een boete, ja, kon bij herhaling zelfs zijn vee kwijtraken.
Een stukje van de verordening is hierbij afgebeeld, met daaronder wat er pre
cies staat.
y fér 6\ frmj/fiê—1
Den Hoorn, januari 2003.
f groen koren bij vreemde beesten afgeweijt ende vernielt wort, waerduer veel
scamele lutjden die een koe off twe houden zeer verdruct worden, maer oock
den helm tot grote costen aldaer tot cinsenuatie van de duijnen geplant, afgege
ten ende vertreden wort, waer doer die duinen raeu gemaeck worden ende ver
stuiven, sulcx dat bij successie van tijden te beduncken is T geheel eijlant daer
duer te inunderen.
In het hedendaags Nederlands her
taald, is de inhoud als volgt: "Daar de
Staten van Holland van de burgemees
ter en de regeerders van het eiland
Texel hebben begrepen dat hoe langer
hoe meer uit ervaring blijkt dat op het
eiland Texel grote ongepastheden en
ongeregeldheden gepleegd worden
door diegenen die schapen, paarden
en andere beesten houden, zodanig
dat niet alleen het gras en het groene
koren door vreemde beesten worden
afgeweid en vernield, waardoor vele
arme luiden die een of twee koeien hou
den zeer benadeeld worden, maar ook
de helm tot grote kosten aldaar tot
Behoud van de duinen geplant, afge-
vreten en vertreden wordt, waardoor
de duinen kaal gemaakt worden en
verstuiven, zodanig dat in de loop van
de tijd te verwachten is dat het gehele
eiland daardoor zal overstromen en dat
daarom supplianten, te weten de oude
en de nieuwe burgemeester met het
oude en het nieuwe gerecht, om alle
Maarten vt Hart
22
