'De manhafte kapitein C. van Foreest'
Peter J. Tomson
Mr. Cornells van Foreest (1756-1825) was lid van de Alkmaarse vroedschap, toen hij in 1787
betrokken raakte bij de inval van een Pruisisch leger in de Nederlandse Republiek der
Zeven Verenigde Provinciën. Wat was zijn rol daarbij?
In het Nationale Archief in Den Haag
bevinden zich twee meter archiefstukken
van de 'Commissie van het Defensiewezen
te Woerden'. Het zijn stille getuigen van
drie roerige zomermaanden in het jaar
1787, toen vijf Hollandse bestuurders
opdracht hadden stand te houden in een
chaotische situatie.
Dit archief bevond zich tot januari ig 66 in
de bibliotheek van het buitenhuis
Nijenburg te Heiloo, verhuisde toen naar
het Gemeentelijk Archief in Alkmaar, en
werd in maart van dat jaar overgedragen
aan Den Haag.1 Het was op Nijenburg
blijven staan toen de heer des huizes,
Cornelis van Foreest, Alkmaars notabele en
voormalig lid van de Commissie, in 1825
stierf De drie roerige maanden lagen toen
al heel ver achter hem, de wereld was totaal
veranderd. Niemand wilde meer horen van
de patriottentijd of de Bataafse Revolutie.
Zodoende bleef ook onbekend welke rol
Foreest (zoals hij in de familie werd
genoemd) had gespeeld in deze episode van
de vaderlandse geschiedenis.2
Zo rond 2785 steeg de spanning tussen
stadhouder Willem V en de lagere
bestuurders in de Zeven Provinciën naar
een hoogtepunt. Aanleiding waren de
wijze van benoemen van het stedelijke en
regionale bestuur en de nadelige afloop
van de Vierde Engelse Oorlog (1780-1783).
Enerzijds ambieerden de Oranjes evenals
andere regerende vorstenhuizen een steeds
absolutere macht. Anderzijds groeide in de
samenleving het streven naar zelfbestuur
en naar wat later 'democratie' zou heten.
Dit 'patriottische' streven manifesteerde
zich in Frankrijk, Zwitserland en de
noordelijke en zuidelijke Nederlanden. In
Amerika was het al tot revolutie gekomen;
Frankrijk zou spoedig volgen.
Krachtige tegenspeler was Engeland, de
nieuwe wereldmacht die de opstand van de
Amerikanen slecht kon gebruiken. De
Franse en Hollandse wapenleveranties aan
Amerika waren haar een doorn in het oog,
en de kans dat zich ook in Nederland een
revolutionair bewind vestigde wilde zij tot
elke prijs vermijden. De Vierde Engelse
Oorlog was één bedrijf in dat politieke spel;
de invasie door Engelands bondgenoot
Pruisen zou het volgende zijn.
Verborgen voor de meeste betrokkenen
speelden deze krachten ook in het
polderland. De stad Alkmaar had tijdens de
Engelse oorlog veel last gehad van de
stadhouderlijke troepen, en er was brede
HOLLAND TEGEN ORANJE
DE ROL VAN ALKMAAR
42 Oud Alkmaar 2012
