Bijlage 2: Disposities van de orgels van de Kapelkerk door de eeuwen heen
(samenvatting).
1. Dispositie van het eerste orgel vanaf 2631 tot 1705 (naar Havingha, 1727):
Manuaal (Klavieromvang: F, G, A, Bes-a") Prestant 6', Holpijp 6', Octaav 3', Fluyte 3', Gemshoorn 1
l/z, Mixtuur III-IV, Trompet 6', Tremulant, Nachtegaal, 3 blaasbalgen van 6 bij 3 voet.
2. Dispositie na de vernieuwing door F.C. Schnitger, 1726:
Manuaal: Prestant 8Quintadena 8Röhrfluyt 8Principal 4', Röhifluy t4', Speelfluyt 4', Quinta 3
Octav 2', Sifloit 1 2', Sexquialter II, Scherp IV, Fagot 16', Trompet 8', Vox Humana 8', Tremulant.
Aangehangen pedaal, Manuaalomvang: C-c'", Pedaalomvang C-d'
3. Huidige dispositie van het Müller-orgel, na de restauratie (2001-2004):
Hoofdwerk [C-f'j
Bourdon M
Prestant M
Roerfluit M
Roerquint F
Octaaf M
Roerfluit M
Octaaf M
SesquialterM
Mixtuur M/F
Cornet (Disc.)M
Trompet (Bas/Disc.) F
16'
6
4'
4'
2'
II
III-VI
IV
Bovenwerk (C-f'j
Prestant (vanaf c°) F
Holpijp M
Quintadena M
Viola di Gamba B
Gemshoorn M
Quintfluit M
NachthoornM
Dulciaan F
(C-H Quintadena 8')
Pedaal (C-d')
Aangehangen aan Hoo/dwerk
Tremulant over hetgehele werk
Manuaalkoppel
"In de discant dubbele pijpen
M Chr. en P. Müller, 1762
B L. van den Brink, 1827
F Flentrop Orgelbouw, 2004
Noten
1 Regionaal Archief Alkmaar (RAA), dtb-collectie Alkmaar, inv.nr. 1 tevens 38, fol. 8r.
2 Het nieuwe orgel boven het zuidportaal van de Grote Kerk, in 1545 gemaakt door de Haarlemse
orgelbouwer Claes Willemsz, kostte bijvoorbeeld 400 gulden en was van vergelijkbare omvang.
3 In een i6de-eeuws geschrift (ca.1550) wordt deze Mispraktijk als volgt omschreven: '...dagelix
drie missen, alle sonnendagen en de apostelen daghen een sermoen tot Goodes dienst ende
onderwijs der ghueder ghemeente tot Alckmaer, mits dinxdaechs ende saterdaechs een
singhende misse mits orgelen ende loffsangen Gode ter eeren ende syn ghebenedidc moeder
Maria als dat betaemt'. Zie: W.A. Fasel, Alkmaar iu het drijfzand: opstellen betreffende de geschiedenis
van Alkmaar (Alkmaar, 1979).
4 RAA, stadsarchief Alkmaar 1254-3835, inv.nr. 38,37-6-3563.
5 RAA, stadsarchief Alkmaar 1254-1815, inv.nr. 1847.
6 Een tremulant is een bewegend klepje in het windkanaal van een orgel waardoor de orgeltoon
gaat fluctueren, er ontstaat een zgn. 'vibrato'.
7 Een nachtegaal bestond uit één of meer kleine orgelpijpjes die op een tinnen beker waren
bevestigd. Als de organist de beker met water vulde en het register inschakelde dan borrelden
er luchtbelletjes via het water naar de pijpjes, waarmee de zang van een nachtegaal werd
nagebootst. In vroeger eeuwen was men dol op dergelijke 'Spielereien'. Calvinisten konden deze
wereldse praktijken echter niet zo waarderen, zij waren de orgels toch al liever kwijt dan rijk...
8 RAA, stadsarchief Alkmaar 1254-1815, inv.nr. 1847. Duytschot zou hiervoor 500 gulden
