w~ J;_'ikking van de Algemene Werkstakingen de tweespalt in de
er sigarenmakers werd de jonge SDAP-afdeling ook nog
onfronteerd met het verlies van de ideologisch onderlegde
Henk van Gelder. Van Gelder verhuisde
in 1906 naar Den Haag waar hij aangesteld was tot
gemeentearchivaris. Na zijn vertrek braken zorgelijke
tijden aan. In 1908 geraakte de afdeling in een
langslepend conflict verwikkeld met het 'vrijzinnige'
SDAP-raadslid Martinus Uitenbosch en het prominente
bestuurslid Jan Fenijn. Woordvoerders van de
oppositionele Tribune-groep, voorloper van de in 1909
opgerichte marxistische Sociaal-Democratische Partij,
poogden hier garen bij te spinnen, maar tot een Alkmaarse
SDP-afdeling kwam het niet. De kwestie Uitenbosch-Fenijn
leidde uiteindelijk tot hun royement in 1914.8
De conflicten in de plaatselijke SDAP-afdeling weerhielden de afdelingsleden
er niet van propaganda te blijven voeren voor het werk in de gemeenteraad, de wettelijke
achturendag, algemeen kiesrecht en het bevorderen van 'moderne' vakbeweging. Een
hoogtepunt was ongetwijfeld de opening in 1908 van het Volksgebouw 'Voorwaarts'
('onze politieke burcht van waaruit we onze veldtocht kunnen organiseren') aan de
Oudegracht 208. Het eigen onderkomen en de oprichting van de Algemene Arbeiders
Coöperatie 'Voorwaarts' in oktober 1909 droegen onmiskenbaar bij aan de
totstandkoming van een lokale sociaal-democratische fundering.9
Martinus Uitenbosch,
de eerste socialist in de
Alkmaarse gemeenteraad.
Collectie Regionaal Archief
Alkmaar
De Vrije Socialisten
Na het echec van de Algemene Werkstaking likten de vrije socialisten hun wonden. Met
Engel Kloosterman als nieuw gezicht kreeg de Vrije Socialistengroep weer enige kleur,
maar verheffend was het allemaal niet. Een nieuw tijdperk brak aan toen Dirk Arie
Klomp (2883-1947), de jongere broer van de eerder genoemde Jan Klomp, de teugels in
handen nam. Klomp, vooral bekend geworden als journalist van de Alkmiarsche
Courante n kenner van de Bergense School, zou veertig jaar lang de spreekbuis zijn van
de plaatselijke vrije socialisten. In maart 1905 behoorde hij met Jan Oudes en Cornelis
Zomer tot de oprichters van de Alkmaarse afdeling van de Internationale Anti-
Militaristische Vereniging. De LAMV beschouwde de oorlog als een kapitalistische
aangelegenheid, riep arbeiders en soldaten op daartegen front te vormen en propageerde
in de dagelijkse praktijk de dienstweigering.
De bloeiende LAMV-afdeling stond naar de mening van andersdenkende vrije socialisten
het voortbestaan in de weg van de inmiddels heropgerichte afdeling van de Vrije
Socialisten Vereniging. Volgens de beginselvaste sigarenmaker J.C. Moelaert werkte de
Alkmaarse IAMV te centralistisch en botste die werkmethode met de federalistische
