De propagandareizen van Troels tra en andere bekende SDAP-ers leidden ook naar de kop
van Noord-Holland en Alkmaar. Hier wist de SDAP zich gesteund door de aanwezigheid
van vele moderne, vrijzinnige predikanten. Om de meest prominente modernen te
noemen: in Alkmaar zat de doopsgezinde predikant P.J. Glasz, in Limmen de hervormde
dominee S. Winkel, in de Heerhugowaard dominee D.N. Zuithoff, in Zuid-Scharwoude
zetelde dominee Gerrit Willem Melchers (de eerste SDAP-dominee van Nederland) en in
Nieuwe Niedorp dominee N.J.C. Schermerhorn, hoewel die meer propagandist van het
anti-militarisme was dan pleitbezorger van de SDAP. Waar Melchers spoedig een
Langedijker SDAP-afdeling oprichtte, prefereerde de Alkmaarse woordvoerder van de
sociaal-democraten Martinus Uitenbosch een geleidelijke totstandkoming. De
gematigde Martinus Uitenbosch (1857-1913), timmerman, aannemer en bouwkundig
opzichter, beliefde 'in der minne met de patroons' te werken. Ook zijn medestanders
waren huiverig te snel van stapel te lopen bang als zij waren voor broodroof en ander
ongerief De oprichting van de Arbeiderskiesvereniging (AKV) in 1899 - die in de schoot
van de vrijzinnig-democratische politieke vereniging 'Vooruitgang' was ontstaan - werd
onder de gegeven omstandigheden als 'hoogst haalbaat' aangemerkt. De AKV met haat
bestuursleden Jan Fenijn, Cornelis Moot van de vergane SDB-afdeling en Martinus
Uitenbosch moest als het ware de weg plaveien voor de oprichting van een SDAP-
afdeling. Daartoe verzorgde de AKV wintercursussen, richtte zij studie-clubs op en
organiseerde zij propagandatochten.
Op de eerste openbare vergadering van de Arbeiderskiesvereniging op 24 januari 1900 in
De Harmonie sprak niemand minder dan de verstoten Vlaamse priester Abbe Daens van
Aalst (hoofdpersoon in de historische roman Pietec Diens van Louis Paul Boon). Hij
stond voor een gehoor van 650 aandachtige luisteraars. In zijn toespraak deed Daens een
dringend beroep op alle groeperingen samen te strijden tegen maatschappelijk onrecht.
Opmerkelijk was dat de Alkmnrsche Counnt - tot dan toe toeschouwer aan de zijlijn -
er uitgebreid verslag van deed.
De AKV boekte haar eerste succes op 23 juli 1901 toen Martinus Uitenbosch, bij
herstemming de gezamenlijke kandidaat van de AKV en de kiesverenigingen
'Eensgezind' en 'Vooruitgang', als eerste sociaal-democraat in de Alkmaarse
gemeenteraad werd gekozen.
Anders dan de vrije socialisten zagen de sociaal-democraten ook op gemeentelijk
politiek niveau mogelijkheden om de emancipatie van de arbeiders te helpen
bevorderen. Zij zetten zich in voor verbetering en democratisering van het
(ambachts)onderwijs, gezondheidszorg en voerden een actief volkshuisvestingsbeleid.4
De sigarenmakers staken!
De vereniging van vakarbeiders was intussen behoorlijk gevorderd. De plaatselijke
sigarenmakers waren met hun afdeling van de Nederlandse Internationale
Sigarenmakers- en Tabaksbewerkersbond de oudste socialistische vakvereniging in
