De voorvechters van socialisme stuitten daarbij op een handvol conservatieve en
vrijzinnig-liberale kiesverenigingen en een werkveld dat werd gedomineerd door een
rijkgeschakeerd kleinbedrijf De Ijzer- en metaalgieterij van Van Spall aan de Voormeer
en de scheepstimmerwerf van W.F. Stoel aan de Eilandswal waren met elk 150
werklieden de grootste ondernemingen. De vijf sigarenfabriekjes en acht
tabakskerverijen (voor het moment de grootste lokale bedrijfstak) boden werk aan 200
sigarenmakers en tabaksbewerkers - deze maatschappelijk bewuste beroepsgroep
vormde rond 1900 het kloppend hart van de Alkmaarse arbeidersbeweging.
Pieter Hendrik Groebe (1852-1912)
Aan de wieg van het Alkmaarse socialisme stond de zelfstandig werkende koper- en
blikslager Pieter Hendrik Groebe. Hij kwam op 27 juli 1852 als Pieter Hendrik Kesler,
onwettig kind van Christina Kesler en de timmerman Pieter Hendrik Groebe, ter
wereld. In januari 1884 duikt de naam Kesler 'zich noemende Groebe' voor het eerst op
in de kolommen van Recht voor Allen, het blad van de Sociaal Democratische Bond
(SDB). Hij beheerde het agentschap voor Alkmaar en trok de aandacht met vele
ingezonden brieven. Nog in hetzelfde jaar richtten Groebe en de kleermaker Cornelis
Moot een plaatselijke SDB-afdeling op. Aan de oprichting waren spreekbeurten
voorafgegaan van prominente SDB-ers als Pieter van der Stadt en Ferdinand Domela
Nieuwenhuis. Zij propagandeerden de normale arbeidsdag en de invoering van het
algemeen kiesrecht. Op 9 augustus 1885 vond de eerste zelfstandige SDB-bijeenkomst
plaats. Onder de oproep 'Arbeiders! Komt ter vergadering en verneemt wie U bestelen!'
a<:p Groebe de mensen op de vergadering bij te wonen. De spreker Ferdinand Domela
Nieuwenhuis, die zalvend de apostel der arbeiders werd genoemd, sprak die avond voor
honderd man in lokaal Benedict aan de Langestraat.
Van de SDB-afdeling ging weinig activiteit uit. Een stuwende kracht als de strijd voor
betere arbeidsvoorwaarden onder de Alkmaarse vaklieden, ontbrak in deze jaren en
idealisme alleen bleek een te smalle basis voor de vestiging van een goed verankerde
afdeling. Groebe trok zich al spoedig teleurgesteld uit de beweging terug. Wel bleef hij
zich manifesteren als debater bij alle mogelijke openbare vergaderingen in de stad, als
1 lid van de Bond voor Staatspensioenering en als 'arbeiderskandidaat' op de lijst van de
vrijzinnig-democratische politieke vereniging 'Vooruitgang' voor de gemeenteraads
verkiezingen van 1899.1
De Alarmklok
In de jaren negentig trok de propaganda voor het socialisme weer enigszins aan door de
activiteiten van de sociaal-democratische jongelingsvereniging 'Ontwaakt' en de komst
van de beroepspropagandist Johan Visscher. Hij redigeerde De Alarmklok- Socialistisch
blad voor Noord-Holland en Amsterdam, Alkmaar en West-Friesland. Doch na een jaar
ging De Alarmklok ter ziele en moest Johan Visscher zijn missie Alkmaar voor het
39
