bewonderd dat hij regelmatig op een laddertje
klom om het beter te kunnen zien. Hij schijnt
het schilderij zelfs een keer gekust te hebben.5
De reis naar Rome zou Maertens visie op de
kunst radicaal veranderen.6 Niet alleen maakte
hij in Italië kennis met het werk van beroemde
tijdgenoten zoals Rafael en Michelangelo, maar
ook werd hij in Rome door de overblijfselen van
de antieke oudheid geïntrigeerd. Van Mander
vertelt dat Maerten, niet zoals andere
Nederlanders zijn tijd verdeed door te slapen of
te zuipen, maar dat hij er elke dag met zijn
3. Maerten van Heemskerck, schetsboek op uit trok om in de stad ter plekke te tekenen. Gelukkig is een groot deel van
Lucas schildert de Madonna, 1532. zijn schetsen bewaard gebleven, zoals een prachtige tekening van de Sint Pieter in
Olieverf/paneel, 168 x 235 cm. aanbouw. De kerk lijkt wel een Romeinse ruïne, daar de bouw dat moment al enige jaren
Frans Halsmuseum, Haarlem stillag. Pas later onder Michelangelo zou het gebouw voltooid worden.
Voor Maerten moeten echter vooral de overblijfselen uit de oudheid een openbaring
zijn geweest. Van de antieke sculptuur bewonderde hij vooral de goede anatomie, iets
waarvan zijn Nederlandse collega's onvoldoende kennis bezaten en waarvoor zij
evenmin belangstelling konden opbrengen. Een tekening van kinderbeentjes lijkt naar
het leven gemaakt, maar Maerten baseerde zich hierbij op een onderdeel van een antiek
kinderbeeld, waarvan hij de beentjes vanuit alle hoeken
tekende, zowel met de pen als met rood krijt. Het blad laat
zien dat Maerten geen stukje van het toen zo kostbare
papier onbenut liet.
Daarnaast schilderde Maerten in Rome een aantal
mythologische voorstellingen, waarin hij liet zien de kunst
van Rafael en Michelangelo goed bestudeerd te hebben.
Niet voor niets kreeg hij later de bijnaam de Hollandse
Rafael. Op een van deze werken, dat zich nu in Praag
bevindt, is de smidse van de mythologische Vulcanus
afgebeeld (afb. 4]. De smid is zittend aan het werk, geholpen
door drie assistenten. Zijn echtgenote Venus staat met haar
4. Maerten van Heemskerck, zoontje, de kleine Cupido, toe te kijken. De smeden zijn bijzonder krachtig en gespierd
Venus en Cupido in ie smidse, 1536. weergegeven. Dergelijke lijven tekende Maerten echter niet naar het leven maar hij nam
Olieverf/doek, 166,5 207 cm. de anatomie over van antieke beelden, zoals het beroemde Torso Belvedere, dat in het
Narodnf, Praag pauselijk beeldenmuseum van het Vaticaan stond opgesteld. Zo'n gespierd beeld had
men nog nooit gezien. Gespierde bovenlijven als deze zou Maerten in heel wat
voorstellingen herhalen.
Van zijn verblijf in Rome heeft Maerten zijn hele leven geprofiteerd. Ruïnes en
6
