Bergen, doch tevens blijkt dat Alkmaar en Heiloo duidelijk om
schreven grenzen hadden, n.1. lopende van de hoek van Vernebroek
tot de hoek van de Waelecamp, van daar tot Wimmenummerkapel
en van daar om Tymansbosch tot zekere bosjes, geheten de Keyser
en Keyserinne, terwijl buiten deze grenzen nog verschillende
eilandjes waren gelegen, geheten 't Rebonbosch, 't Thymansbosch,
't Vlaenbosch, Oude Jaepenbosch, 't Schiltbosch en 't Groot
Engelandt, die aan Alkmaar toebehoorden19). In hoeverre dit de
oude grensscheidingen waren, of dat ze alleen maar door Alkmaar
en Heiloo gepretendeerd werden, is moeilijk vast te stellen. In een
eerder artikel is aannemelijk gemaakt dat het schoutambt en dus
ook de jurisdictie van Alkmaar tussen 1063 en 1083 is ontstaan20).
De vorming van de meren moet dus na die tijd (c.1100 hebben
plaatsgevonden. In alle geval kwamen in 1565 de aanspraken van
Alkmaar en Heiloo niet uit de lucht vallen, want ruim een eeuw
eerder (1420) werd grond in de Bergermeer voor schepenen van
Alkmaar verkocht21
Toen de graaf van Egmond tijdens de opstand zijn goederen
verloor, gaven de Staten van Holland bij resolutie van 22 december
1597 de stad Alkmaar „bij provisie" de hoge jurisdictie over het
betwiste gebied „voor zover de limieten der stad eertijds strek
ten"22). Op 20 december 1601 er was sprake van dat Egmond
zijn bezittingen terug zou krijgen werd deze resolutie zelfs
herhaald23). Dit geschiedde eveneens bij provisie, doch het resul
taat was dat het gebied onder de jurisdictie van de stad bleef. Bij de
vaststelling der gemeentegrenzen in 1821 (zie hierna) beriep men
zich dan ook op eeuwenoude banscheidingen.
Het gebied ten noorden van de Rekere had klaarblijkelijk veel te
lijden van instroming van dat water, reden waarom omstreeks 1212
een dijk van Alkmaar naar Bergen werd gelegd24). Deze dijk begon
te Bergen waar de Oosterdijk overgaat in de Zuurvensedijk en liep
van daar naar de Rekere ter hoogte van het dorp Koedijk, om
verder langs de Rekere en via Alkmaar de hogere geestgronden te
bereiken. De jurisdictie van Alkmaar reikte echter bij lange niet zo
noordelijk. De grens begon bij de Barndebrug (op de Bergerweg) en
liep van daar door de Bergervaart naar de dijk van de Wezenpolder,
volgde die dijk om de noord tot aan de Sluispolder en liep door
deze polder tot aan de Rekere.
De Sluispolder lag dus in twee jurisdicties, hetgeen ik afleid uit een
aantekening in een kaartboek, luidende: „het landt de Halfcamp,
gelegen aent scheytsel van Bergen en Alcmaerder ban in den
Sluvspolder"25). Juist omdat zich in dit gebied herhaaldelijk
geschillen voordeden - reden om des te krachtiger op zijn stuk te
staan neem ik vooralsnog aan dat de grenzen in de loop der
428
