Ze haalden hun bruiden uit het thuisland
Dit verslag is de weerslag van een interview met Wim Schermerhom, in
1938 geboren in Grootschermer (toen Zuid- en Noord-Schermer). Na de
Hogere Landbouwschool in Leeuwarden en een jaar in Canada is hij
veehouder geworden. Hij is actief geweest in de publieke sector, en in vele
bestuurlijke functies, onder andere in de 'waterschapswereld'. Als voorzitter
van de landinrichtingscommissie heeft hij een grote bijdrage geleverd aan de
ruilverkaveling van de Eilandspolder in de tachtiger jaren. Tegenwoordig zet
hij zich in voor de realisering van het 'Polderplan Eilandspolder', het uiterst
belangrijke 'reddingsplan' voor de Eilandspolder.
Na de gesprekken in De Rijp is het voor de afnemer van het interview
even wennen geblazen: de 'tegenstelling' katholiek/niet-katholiek komt
slechts een paar keer terloops ter sprake. Pieter Wiedijk (J.Saks), waarover in
een vorige Chronyke uitvoerig geschreven is, noemde Grootschermer 'het
knikkerdorp'. Wim Schermerhorn herkent wel iets in deze metafoor. De
benaming suggereert 'gemoedelijkheid'. De samenleving in Grootschermer
was (en is) een tolerante.
Hier geen gescheiden verenigingen. De weinige katholieken, de
gereformeerden (de op Grootschermer georiënteerde en de oud
gereformeerden), de (vaak vrijzinnig) hervormden en de buitenkerkelijken
leefden samen. Ze moesten wel, want ze waren op elkaar aangewezen. Aan
de laatste twee categorieën ontleende het dorp zijn naam in het begin van de
twintigste eeuw.
Zwart Noord-Holland
De benaming 'Zwart Noord-Holland' staat niet voor het bestaan van een
diep religieuze gemeenschap, maar werd in kerkelijke kring gebruikt om een
zeer vrijzinnige/ buitenkerkelijke gemeenschap aan te geven. Een
gemeenschap die zich kenmerkte door samenhang. De reden is niet moeilijk
te vinden: in het dorp met veel 'oude-lands-vaarboeren' was men op elkaar
aangewezen. In de tijd vlak voor en vlak na de oorlog waren er nog veertig
boeren op het dorp. 'Er was wel sociale controle, maar die had een mild
karakter'. Als voorbeeld van de samenhang noemt Wim Schermerhorn de
groep oud-gereformeerden die vier generaties lang in Grootschermer
woonde en werkte.
149
