Ze schrijft in het Duits, maar eindigt in bijna foutloos Nederlands,
speciaal tot mevrouw Bruntink: 'Nu zal ik eindigen de volgende keer zal ik
meer schreiven. Veel groeten aan Meenheer, Piet en Teun-Jan en voor u een
zoen. Daag. Tineke.'
Littekens
Het veronderstelde heimwee naar het verblijf in Graft en De Rijp is wel
verklaarbaar. In tegenstelling tot de geruststellende woorden van Tineke
Rempel zijn de ervaringen van vele andere kolonisten in de Chaco van
Paraguay. Er valt heden ten dage nog heel veel over de tegenslagen en
teleurstellingen van die pioniers te lezen via het internet. Je hoeft maar op de
zoekmachine Google 'Mennonites in Paraguay' in te tikken en hun ellende
rolt je tegemoet op het computerscherm...
Tussen de brieven aan zijn moeder bewaart Teun-Jan Bruntink ook nog
een briefje met een adreswijziging van Leni Rempel. Zij woont dan als Leni
Heinrich-Rempel in ...Duitsland. Als een van de vele uit teleurstelling
teruggekeerde Oekraïense kolonisten. 'Paraguay-Rückwanderer', worden ze
in Duitsland genoemd: teruggekeerden uit Paraguay.
Woorden met een diep-tragische betekenis.
Littekens van een gruwelijke oorlog en zijn gevolgen.
Cor Booy
Foto
Kort voor de groep Mennonieten uit het Grafter Weeshuis zich kon
inschepen op de 'Volendam" is ze met de familie P. Keuning op de foto
gegaan, waarvan hier een reproduktie.
Op de voorste rij van links naar rechts: Leni Rempel, Hedi Peters,
David Sawatsky jr., Nelly Rempel.
Tweede rij (geknield): Frau Peters-Rempel, Maria Rempel, Gredel
(Margaretha) Rempel, Leni Rempel en Kathe Epp.
Derde rij, zittend: Johanna Klatt, Maria Braun, dominee en mevrouw
Keuning, Frau Rempel, Frau Katharina Unruh, Frau Rempel.
Vierde rij, staande: Frau Sawatsky, David Sawatsky sr., Frau Epp,
Frau Epp (moeder van Kathe), Tineke Rempel en Justina Sawatsky.
Achterste rij, op verhoging: Hans Keuning, Anna Rempel, Hans Epp,
Herbert Epp, Crethe Rempel en Gerhard Epp.
Verantwoording van de afbeeldingen: de overlijdensakte komt uit het Regionaal Archief in
Alkmaar en de laatste foto is afkomstig van Hans Keuning.
42
