helemaal niet als relevant beschouwd. Nalikkatseq is een geest die voorkomt
in de mythe van een sjamaan die op weg gaat naar de maan. Op de maan
leefde de wrede, straffende Maanman. Hij roofde onder meer de zielen van
mensen, die zich niet aan de taboeregels hadden gehouden en kon de
vruchtbaarheid van mensen en dieren verhinderen. Een sjamaan was dan ge
noodzaakt om de Maanman te bezoeken. Hij probeerde te achterhalen wat
de rede was van zijn toorn om hem vervolgens opnieuw mild te stemmen.
Nalikkatseq was een gevreesde vrouw, die zich op weg naar de maan bevond.
Zij zong zo prachtig dat de sjamaan haar maar moeilijk kon passeren. Maar
wanneer hij ook maar de minste glimlach vertoonde, dan zou zij zijn longen
uit zijn lijf scheuren en ze verorberen. Nalikkatseq wordt vaak met een trom
en een hondenhuid (met de hondenkop voor haar lendenen) afgebeeld. Er
tomen natuurgetrouwe en meer gestileerde afbeeldingen van Nalikkatseq
'oor. Dit snijwerk ontwikkelt zich uiteindelijk in allerlei karikatuurfiguren.
antasiefiguren en tupilat
In de Oost-Groenlandse wereldbeschouwing is het onderscheid tussen
ïythische figuren, geesten, monsters en tupilat (enkelvoud: tupilak) niet
Itijd even duidelijk. Geesten vormen een dankbaar onderwerp van verhalen
jdens de lange donkere winters. De Inuit kenden een rijke verteltraditie,
'oordat informatie over geesten en monsters werd doorverteld in mythische
erhalen ontstond verwarring tussen mythische figuren (vaak echte personen
f voorouders), geesten in diverse gedaanten (zoals erqiilit) en tupilat (door
nensen gemaakte monsters). Zo werd tupilat in de volksmond de
erzamelterm voor alle mogelijke soorten fantasiefiguren en omvat ten
nrechte zowel geesten, mythische figuren, monsters als ook de
aadwerkelijke tupilat. Ook onder de Oost-Groenlanders zelf wordt tupilat in
sze ruime betekenis gebruikt. Toch weten zij vaak heel goed wat het
erschil is tussen een fantasiefiguur en een echte tupilak. Het is alleen
envoudiger en exotischer voor de toeristen, aan wie zij hun beeldjes
erkopen, om al het snijwerk aan te duiden als tupilat.
Tupilat waren gevreesde monsters uit het domein van de zwarte magie,
"liet alleen sjamanen maar ook andere mannen en vrouwen konden over
tagische krachten beschikken. Men was er van overtuigd dat een
roenlander daadwerkelijk van verschillende ledematen van dode dieren -
:>als de poot van een hond, de schedel van een raaf, het lijf van een
zeehond, zelfs de arm van een overleden mens- een nieuw creatuur in elkaar
kon zetten. Daarna blies hij zo'n tupilak leven in door een geheime spreuk of
een magisch lied en stuurde hem op weg naar een rivaal met het doel deze te
75
