Hans van Berkel, verzamelaar van Inuit-kunst
In de voetsporen van
Achter de gevel van een weinig opvallende eengezinswoning blijkt zich een
)pvallende verzameling Inuit-kunst te bevinden. Zoals Cunera Buijs,
:onservator van het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden, het tegen mij
iel. na de verzamelingen van Tinbergen en Nooter is dit in ons land de
jelangrijkste verzameling van objecten van noordpoolvolken. Niko Tinbergen
/erbleef in 1932-1933 een jaar lang met zijn vrouw Lies in het zuidoosten
an Groenland. Hij was daar naar toe gegaan om het gedrag te bestuderen
an de sneeuwgors, een vogel die in het vroege voorjaar vanuit Europa naar
Groenland komt om daar te broeden en jongen groot te brengen. Niko en
.ies hadden ook goede contacten met de Inuit-bevolking; zij brachten
ehalve nieuwe ornithologische kennis en inzichten ook een verzameling
raditionele Inuit-kleding en gebruiksvoorwerpen mee naar huis. Deze
erzameling kwam terecht in het Haagse Museum voor het Onderwijs, het
i atere Museon.
Gert Nooter, die Groenland herhaalde malen bezocht in de jaren 1965-
990, was sociaal geograaf. Hij was lange tijd als conservator verbonden aan
et Museon en aan het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden. Hij
aecialiseerde zich in Noord-Amerika en de rond de pool gelegen gebieden,
ij schreef artikelen en boeken over de cultuur en het maatschappelijke
ven van de Groenlandse Inuit. De door hem verzamelde objecten
1 elandden in het museum waarvoor hij werkte. Als museumman maakte hij
1 ok een inventarisatie van alle in ons land aanwezige kajaks: het bleken er
2 wentien te zijn. Een daarvan, vermoedelijk van voor 1800 daterend, bevindt
ch in Museum In 't Houten Huis.
Weer een geheel andere achtergrond heeft Hans van Berkel, de derde
rote Nederlandse verzamelaar van objecten van poolvolken. Zijn
verzameling richt zich op gebruiks-, kunst- en siervoorwerpen van de Inuit
1 an noordoost Siberie, Alaska, Canada en Groenland. Ik had het afgelopen
alf jaar enkele uitvoerige gesprekken met hem. Het onderstaande verhaal is
aarvan een neerslag.
Hans van Berkel Azn.
Opgegroeid in een rooms-katholiek milieu in het Brabantse Stiphout, leek
voor Hans, de jongste uit het gezin, een leven als geestelijke in het verschiet
te liggen. De familie van Hans behoorde tot de sociale bovenlaag van het
dorp. En drukte hierdoor zowel politiek, cultureel als kerkelijk een stempel
op de dorpsgemeenschap. In 1959, Hans is dan 13 jaar oud, komt hij bij de
59
