;an de partij kracht ontwikkelen, waar zij de tweedracht in eigen gelederen
loktLaten wij ons wachten voor een verbinding, die ontbinding beteekent: de
arbeiderspartij wordt wel grooter maar niet sterker door haar samengaan, niet
in losse, toevallige, maar in organieke verbinding met het keuter-kapitalisme
in zijn verschillende verschijningsvormen. Laat de SDAP zich wachten voor de
ideologische concessie in de school, laat zij nu het nog tijd is, terugkomen op
hare economische in de agrarische kwestie: beide zijn één in dezen zin, dat zij
met de bedoeling langs een achterwaartschen omweg het arbeidersbelang te
bevorderen, zoowel haar theorie als haar beweging de kracht benemen: wat
zullen wij beginnen met een rammelende theorie en een heterogene bewe
gingDeze verhouding maakt uit de arbeiderspartij de tweeheid, welke in de
rrgerlijke partijen aan te toonen en aan te tasten tot dusver onze kracht uit
maakte en onze grote stuwkracht voor de ontwikkeling der toestanden.
Met sentimenten die we eeren, met de armoede, die wij bestrijden, komt de
i ieine burgerij uit stad en land tot ons, maar zie door de scheuren van den
i antel harer nederigheid: het kapitalisme! Haar wezen is niet ons te steunen,
r aar ons te overvleugelen. Zij beneemt aan de theorie de waarheid, aan de
beweging de eenheid, aan het socialistisch gevoel het idealisme. - Eruit, uit
cis nest met het kapitalistische koekoeksei!26
In 1905 werd een marxistisch partijbestuur gekozen, zeer tegen de zin van
oelstra. Troelstra had echter de massa van de partij achter zich, Gorter, H.
Roland Holst en Wiedijk beheersten de schrijttaal maar hun maandblad was
t moeilijk en hun oppositie tegen de partijleiding werd niet begrepen.27
In 1908 schreef J. Saks een artikel ter herdenking van de 25 jaar daarvoor
overleden Karl Marx. Een stukje daaruit:
A arx leerde het proletariaat hoe de strijd moet
worden gevoerd die tot overwinning zal leiden;
h ;t proletariaat kan uit den strijd dien hij zelf
k idde nog bij uitnemendheid dit bijzondere
leeren, dat de weg ter zegepraal is geplaveid
met nederlagen en teleurstellingen. Aan het
Pieter Wiedijk Saks) op oudere leeftijd
185
