De kerk van Schermer
Deze kerk is dus ongeveer in dezelfde tijd gesticht als het Mijzenkerkje. In
1296 werd de kerk vernieuwd en qua bouw sterk verbeterd. Niet meer 'op
moeras', maar 'op 't Zand' 7 Een volgende vernieuwing volgde in 1450.8 De
kerk uit 1450 stond waarschijnlijk op de plaats van de molen De Havik, mis
schien die van 1296 ook al. De kerk(en) daarvoor heeft (hebben) waarschijn
lijk veel westelijker gestaan. In 1504 werd het kerkje op de plaats van De Ha
vik nog vergroot.9 De bewoning aan de Oude Gouw, aan het einde waarvan
het kerkje stond, was in die tijd waarschijnlijk al sterk afgenomen. Een groot
deel van de kerkbezoekers (het één derde deel) woonde in 1514 al in het
Zuideinde van Schermer.10 In 1612 stortte het kerkje in en in 1817 werd de
bouwval afgebroken.11
Schermerhorn
In 1519 werd door de abt van Egmond, als patroon van de parochiekerk
van Schermer en door Seger IJsbrandsz, pastoor van Schermer, aan 'die van
Schermerhorn' toestemming gegeven een kapel te stichten.12 Deze kapel is
waarschijnlijk in 1520 gebouwd (en niet in 1502!). Na het ineenstorten van de
kerk van Schermer in 1612 werd de kerk (kapel) in Schermerhorn de
'parochie'-kerk van Schermer (men noemt het de parochiekerk, uiteraard was
er in 1612 sprake van een protestante kerk). De kerk in Schermerhorn werd
in 1614 vergroot en 'bleef zo staan wel twintig jaar, toen kon 't niet gaan want
't kerkje werd al veel te klein'. In 1634 werd het kerkje afgebroken, waarna in
1636 de huidige kerk tot stand kwam.13
Grootschermer
Onzeker is wanneer op de plaats van de huidige kerk de eerste kerk
(kapel) werd gebouwd, waarschijnlijk in de twaalfde of dertiende eeuw. Op
de reconstructiekaart 'Hollands Noorderkwartier in 1288' van G. de Vries Az
staat in het Zuideinde van Schermer een parochiekerk vermeld. A.A. Beek
man corrigeert dat op zijn reconstructiekaart 'Holland's Noorderkwartier in
1300' en vermeldt, waarschijnlijk terecht, dat er sprake was van een kapel
vallend onder Schermer (in dit artikel wordt de benaming kapel gebruikt voor
een niet zelfstandige kerk, ook na de reformatie). Beekman had meer kritiek
op De Vries: deze zet op zijn kaart in De Rijp een kerk en dat is natuurlijk
onjuist.14
Na de reformatie werd Grootschermer een aparte kerkelijke gemeente, tot
1620 gecombineerd met Schermer(horn). Pas in 1620 vond de officiële af
scheiding plaats en kreeg Grootschermer zijn eerste eigen dominee, Chris-
tophorus Somerhoff.16 In 1651 werd de kerk vernieuwd.16 Op 15 juni 1762
127
