"t water is onse moeder, wieg en bakermat'
Uit de eerste preek in de nieuwe kerk van Grootschermer
in 1763 gehouden door David van der Hammen
De dorpskerk in Grootschermer
Wat voor verband bestaat er tussen de verdwenen kerk in de
Mijzen, de kerk van (oud) Schermer en de kerken van Schermerhorn
en Grootschermer?
Over de kerken van Schermerhorn, die van (oud) Schermer en van Groot
schermer bestaan nogal wat misverstanden. Vaak worden de kerken van
Schermerhorn en Grootschermer verward met die van het (oude) Schermer.
Met name zijn in de tekst van het informatiebord op de kerk in Schermerhorn
nogal wat fouten geslopen. In 1450 werd er een nieuwe kerk in (oud) Scher
mer gebouwd, niet in Schermerhorn; in 1504 werd de kerk in Schermer ver
groot, niet die in Grootschermer; in 1612 waaide het vast vreselijk hard,
maar, voorzover de informatie strekt, stortte alleen de kerk van Schermer
toen in, niet die van Schermerhorn en ook niet de kerk van Grootschermer.1
De kerken van Schermerhorn en Grootschermer stonden op hun huidige
positie. Het kerkje van Mijzen stond midden in de Mijzen aan het einde van
de Vrouwenweg en het kerkje van (oud) Schermer stond in 1612 op de plaats
waar nu de molen de Havik staat. Het dorpje Schermer was gesitueerd langs
de Oude Gouw, misschien in de eerste eeuwen na de eerste ontginning van
het veen (in de tiende/elfde eeuw) meer westelijk. Voordat het kerkje in 1612
instortte zijn ongetwijfeld al vele bewoners van (oud) Schermer naar drogere
oorden verhuisd, naar de Oude Zeedijk ten noorden van het huidige Groot
schermer, naar Grootschermer (=Zuideinde van Schermer) zelf en naar
Schermerhorn.
In dit artikel worden eerst de geschiedkundige feiten van de vier kerken
vermeld, daarna wordt uitgebreid ingegaan op de kerk van Grootschermer.
Met Schermer, ook wel het Noordeinde van Schermer genoemd, wordt in het
vervolg het oude Schermer bedoeld.
De 'feiten' op een rij
De Mijzenkerk
De Mijzenkerk was net als de kerk van Schermer een dochterkerk van de
kerk in Heiloo. Heiloo was één van de 'Echernachse kerken', dat wil zeggen
één van de kerken die door Willibrord en zijn volgelingen zijn gesticht en die
125
