gezinden vormden, waren 'gematigd-
Mennist'. Alleen de Oude Vlamingen en
de Oude Friezen handhaafden de strenge
regels van Menno Simons, wat betreft
soberheid, ingetogenheid, eenvoud, stil
gebed en voetwassing. Pas halverwege de
19e eeuw was er geen sprake meer van
instandhouding van de leer van Menno
Simons.13
Het calvinisme
Na de opkomst van de voor-
reformatorische sacramentariërs, de
luthersen en de dopersen onstond een
volgende generatie gelovigen via de pu
blicatie 'Christianae religionis institutio'
in 1536 in Bazel van de hand van de 27-
jarige Johannes Calvijn.
Het calvinisme drong pas laat in de
Nederlanden door, het eerst in het zui
den. In 1545 was er een calvinistische ge
meente in Doornik. Pas in 1560 begon
het calvinisme zich vanuit Doornik, Rijssel en Valenciennes naar het noorden
te verbreiden.14 Als grondlegger van de Hollandse reformatie wordt Cornelis
Cooltuyn beschouwd. De Alkmaarse mandenmaker Jan Arentsz was na Cool
tuyn de grote voortrekker in Holland.15
De lezing van Prof. Dr. A. Blaauw over de doopsgezinden in
Noordeind.16
Voor vijftig aandachtige toehoorders begon de spreker met een kort ver
haal over zijn jeugd. Hij vertelde dat hij heel goede herinneringen heeft over
gehouden aan de vele keren dat hij, zo'n 75 a 80 jaar geleden, bij zijn oom
Jacob, die twee huizen voorbij de Vermaning woonde, logeerde.
De lezing bestond uit twee gedeelten:
1een beschrijving hoe Noordeind er uit zag in de periode van 1600 tot 1650
2. de geschiedenis van de doopsgezinden in Noordeind.
Hoe zag het eruit in Noordeind aan het begin van de 17e eeuw?
In de 17e eeuw werd de toegankelijkheid over water minder, een ontwikke
ling die, omdat de bedrijven hun producten over water aan- en afvoerden,
121
