sloten om, in verband met de onvoldoende capaciteit der bestaande bema
ling, enkele molens tot tweehoog malende molens om te bouwen en het
aantal molens uit te breiden. Een op 8 juli 1616 gesloten accoord tussen de
verschillende delen van Het Grootslag hield onder meer in dat twee van de
vijf molens staende op Crimpen, malende door de Westwouder Sluys, sullen
werden opgestelt ende gemaeckt tot twee hoogh-malende molens, met twee
schepraden, om hoogh ende laegh te mogen malen: dat van gelijcken twee
molens van de vier, staende omtrent Broeckerhaven, mede opgestelt ende
gemaeckt sullen worden tot twee hoogh malende molens, met gelijcke
schepraden als voren ende dat ter selver plaetse beneffens de selve vier
molens van nieuws noch gestelt sal werden een vijfde moolen Dat het ac
coord ook werd uitgevoerd, weten we uit een verklaring uit 1638. Hieruit
blijkt dat de vier watermolens benoorden Enkhuizen, die tot kort daarvoor
slechts eenhoog maalden, sinds enige jaren in verband met het gestegen
vloedpeil in de Zuiderzee omgebouwd zijn om tweehoog te kunnen malen.
Hetzelfde was geschied met de vijf molens te Broekerhaven. Wat de om
bouw der molens betrof was men dus verder gegaan dan oorspronkelijk
was afgesproken.
1763 Poldermolen De Knevelaar in Zuid-Schermer met drie
schepraderen uitgerust
Het feit dat noch Blanken, noch Huichelbos van Liender in 1793 een op
merking maakte over een al bestaande molen met drie schepraderen, sug
gereert dat zij niet van het bestaan van zo'n molen op de hoogte waren.
Toch blijkt zo'n molen bestaan te hebben. Bij ons onderzoek naar de
geschiedenis van de polder- en industriemolens van het Schermereiland
ontdekten we archiefstukken over de plaatsing van drie schepraderen in
poldermolen De Knevelaar (Zie voorplaat). De plaats van deze molen in de
banne Zuid-Schermer (met als kern het zuidelijke deel van het huidige
Grootschermer) is aangegeven in Afb. 6. Het oorspronkelijke Knevel mo-
Ientgen [waarschijnlijk een wipwatermolen] was in 1562 gebouwd; in 1625
werd de molen herbouwd als grote achtkante binnenkruier.6 Rond een ver
bouwing van De Knevelaar in 1763 speelde zich de hieronder beschreven
controverse af.
Wateroverlast - Kort voor 1763 richtte een twintigtal landeigenaren en
landgebruikers uit Graft zich met klachten over ernstige wateroverlast tot
hun dorpsbestuur.7 Zij gaven ook de oorzaken aan: het veenland klonk
door de ontwatering langzaam in. Daarbij kwam de vaak hoge waterstand
in de ringvaart waardoor de molens het water niet meer goed weg konden
60
