Raadhuis Graft
op zolder
Mosterdoogst rond 1925
Documentatie- en Foto-afdeling van onze Vereniging
Als mensen vroeger foto's maakten, dan zaten daar maar weinig opna
mes van het gewone, dagelijkse werk bij. Mensen poseerden blijkbaar
liever in hun zondagse pak dan in een overall, liever in een mantelpakje dan
in een daagse jurk met een schort ervoor, de handen moesten gewassen
zijn en het haar gekamd. Deze foto, waarvoor tuinders uit de Eilandspolder
even hun werk onderbroken hebben om te poseren voor de - ons helaas
onbekende - fotograaf, is dan ook een grote zeldzaamheid. De heer Piet
Roelofsen Ceeszn uit Graft, onlangs verhuisd naar de Mieuwijdt, kon ons
gelukkig nog het een en ander over deze afbeelding vertellen.
De foto toont het verwerken van de mosterdoogst, waarschijnlijk in de
omgeving van Graft of Oost-Graftdijk. Mosterd werd in de Eilandspolder ge
teeld tot de Tweede Wereldoorlog, daarna niet meer. Met een praam werden
de machines naar het land gebracht, bomend met de kloet. Rechts op de fo
to staat een verbrandingsmotor op een wagentje ('een sleetje'); de brandstof
zit in de tank rechtsonder. Deze motor drijft de dorsmachine aan. Met zo'n
machine konden bijvoorbeeld ook erwten, tuinbonen en bruine bonen wor
den gedorst. In de dorsmachine draaide een band rond, waaruit flinke pen
nen staken ('een soort hekel'). Door een bos geoogst gewas tussen de
draaiende pennen te houden, werden de planten uiteen getrokken zodat de
zaden los kwamen.
Het was niet een erg veilig apparaat: de heer Roelofsen vertelde dat hij
als jongen eens door een volwassene bij zo'n apparaat werd weggehaald
toen hij probeerde er een bos tuinboonplanten mee te dorsen: het risico dat
een jongen door de kracht van de band werd meegetrokken en z'n handen
aan de pennen zou verwonden, was blijkbaar niet denkbeeldig.
Op het zeil ligt een hoop gedorst, maar nog ongeschoond mosterdzaad.
Het apparaat links is een wanmolen; deze werd niet met de motor maar met
de hand aangedreven. Het gedorste zaad werd met de talrijke verontreini
gingen in de houten trechter (kaar) boven op de wanmolen gestort. Vervol-
106
