Hoezo, de Rijper toren vroeger hoger?
In het boekje "De kerken van De Rijp"11 wordt verondersteld dat de kerk
toren van de Grote Kerk na de brand van 1654 in de oorspronkelijke vorm
zou worden opgetrokken en dat de toren van vóór de brand aanzienlijk ho
ger was.
Een soortgelijke strekking heeft het artikel van Jan Deckwitz in "een
Nieuwe Chronyke" van juni 1998. De laatste stelt zich terecht iets voorzich
tiger op en heeft het alleen over de vorm van de toren en hij heeft daarmee
groot gelijk.
Ik durf te beweren dat het juist geenszins de bedoeling is geweest die to
ren in de oorspronkelijke vorm te herbouwen. Men beoogde mijns inziens
een andere toren te bouwen, die veel hoger moest worden dan z'n voorgan
ger.
Wie goed let op de gravure die Salomon Saverij maakte van de brand,
ziet daarop dat de westgevel van de kerk geheel vlak is uitgevoerd en dat de
zeer sierlijke toren van de toenmalige kerk voor de helft op die voorgevel
stond en voor de andere helft (oostzijde) rustte op en in de dakconstructie
van de kerk. Een heel gebruikelijke manier om torens op de kerken te plaat
sen. Kijk maar naar de kerken van Oost- en Westgraftdijk en Grootscher
mer. Nu zult u zeggen dat de gravure van Saverij pas na de brand zal zijn
gemaakt, dat is lijkt mij wel duidelijk. Het bovenste deel van die gravure,
waar het dorp staat te pronken, kan vóór die tijd door hemzelf, of door een
andere tekenaar zijn vastgelegd. Ook is het goed mogelijk, en daar houd ik
zelf het meest rekening mee, dat hij of een collega zeer kort na de brand ter
plaatse heeft rondgelopen en mogelijk ook nog eens gebruik heeft gemaakt
van schetsen van collega's, om de situatie in welstand af te beelden. En ver
gis u niet, de kerk was absoluut niet tot de grond toe afgebrand. Op het ge-
schiedbord in de kerk staat dat van het gebouw een "blote wand" overbleef.
Dit wil zeggen dat de kerk volledig was uitgebrand en dat alleen de kale
wanden nog overeind stonden. Bij de restauratie21 bleek dat de muren inder
daad tot goothoogte, dus vrijwel volledig, overeind zijn blijven staan. Ook
de vlakke westgevel zal tot grote hoogte, waarschijnlijk veel hoger dan de
zijgevels, overeind hebben gestaan. Het moet Saverij dan ook geen enkele
moeite gekost hebben om een redelijk betrouwbare tekening te maken van
de kerk in welstand. Ook het raadhuis is betrekkelijk goed afgebeeld wat
niet moeilijk zal zijn geweest, want dit was immers gespaard gebleven. Juist
de kerk en vooral het raadhuis geven door hun redelijk correcte afbeelding
een grote mate van herkenbaarheid aan de prent. De andere panden zijn
zeer globaal weergegeven en hebben eigenlijk alleen tot doel de sfeer van
95
