Er klopt iets niet
Bij een andere kaart van Noordeindermeer en Sapmeer staan we voor
een raadsel. Het gaat om een gedrukte kaart van beide droogmakerijen
(afb. 2). Deze kaart beperkt zich tot vrijwel hetzelfde gebied als die uit 1656.
De titel geeft helaas geen bijzonderheden over opdrachtgever, maker,
drukker of jaar van uitgave: 'Caarte van de Noordeyndermeer en Zapmeer;
met derzelver om en ingelegen dijken, wegen, sloten en wateren; zo als aan
kavels van zuyver land, zonder dijken, wegen of sloten, gegraven zijn, op de
grote als in het ter zijden staande register bij yder kavel werd uytgedrukt.'
Deze kaart is voorzien van het polderwapen van de Noordeindermeer. In
een eerdere publikatie werd de kaart gedateerd tussen 1651 en 1657
(Hameleers, 1990). Hier hadden we een probleem. Als de kaart inderdaad
tussen 1651 en 1657 gemaakt is, hoe kan er dan de pas in 1669 verplaatste
korenmolen van Groot-Schermer op staan?
De ongedateerde kaart kan niet van voor 1688 dateren
Toen eenmaal de twijfel aan de juistheid van de in de literatuur gegeven
datering was geboren, besloten we om ook eens te kijken naar de andere
molens op deze kaart. Dat leverde nog eens twee aanwijzingen op voor een
latere datering. De tweede aanwijzing betrof het verdwijnen van
korenmolen De Zeug ergens tussen 1688 en 1710. Op afb. 2 blijkt het
molenerf (aangegeven met 1) leeg te zijn. Dit molenerf is nu, drie eeuwen
later, nog steeds goed herkenbaar: het met knotwilgen omzoomde eilandje
aan de oostkant van de Glopdijk recht tegenover de boerderij van
Klinkhamer. Een derde aanwijzing leverde het vóórkomen op de kaart van
hennipkloppersmolen De Eend (op afb. 2 aangegeven met 5), waarvan wij
de windbrief vonden die in 1687 was afgegeven. Nu weten wij natuurlijk
ook wel dat kaarten niet altijd de werkelijkheid van het moment weergeven.
Maar dit al dan niet voorkomen van molens maakte het toch wel erg
waarschijnlijk dat de ongedateerde kaart van afb. 2 in of na 1688 moet zijn
vervaardigd.
Het polderarchief brengt uitkomst
Op grond van deze bevinding werden de resoluties [besluiten] en de
rekeningen van het polderbestuur vanaf dat jaar nagelopen. Het
resolutieboek vermeldt een vergadering van dijkgraaf, heemraden en
hoofdingelanden van de Noordeindermeer op 15 mei 1708. Hierin staat 'Na
gedaan berigt, dat de geresolveerde werken van voorleden jaar alle
gemaakt en gedaan sijn, is verder eenpaarig goedgevonden, dat d' heren
dijkgraav en heemraaden sullen besorgen het opstellen, snijen en
afdrukken van een nieuw kaartje van de Noordeindermeers plattegrond'. In
7
