Het kalkbranden. 1
In de kalkoven vindt door verhitting het volgende proces plaats:
CaCC>3 OO2 CaO
ofwel: koolzure kalk van schelpen CaC03 wordt omgezet in het vluchtige
koolzuurgas C02 en in ongebluste kalk CaO.
Na dit proces wordt in het leshuis water toegevoegd en gebeurt het
volgende:
CaO H20 -» CA(OH)2
ofwel: ongebluste kalk van schelpen CaO en water H20 geeft gebluste
kalk Ca(OH)2.
Hierbij vallen de schelpen uiteen.
i
I
Eeuwenlang dienden schelpen als grondstof voor de productie van kalk.
De schelpen werden aan het strand van de Noordzee met de hand gevist.
De schelpenvissers van bijvoorbeeld Bakkum, brachten hun vangst naar het
Schulpstet van hun dorp, waarvandaan ze met boten naar het binnenland 1
werd gebracht. Al gedurende de 19e eeuw kwamen de schelpen van de 1
Wadden, waar ze door schelpenzuigers onder het zand werden weggehaald.
Bij de kalkbranderijen lag altijd een flinke berg schelpen in voorraad. 1
In vroeger eeuwen werden de schelpen in kruiwagens over een plankier 1
naar de ovens vervoerd. Later gebruikte men hiervoor elevators en t
jacobsladders. 1<
Bij de oude methode van kalkbranden werd turf als brandstof gebruikt. c
Er werd gestookt met telkens een laag turf en een laag schelpen en als alles t
was opgebrand werd de oven uitgehaald. Het hele proces nam twee tot drie
weken in beslag. Bij de moderne manier van kalkbranden werd turf
vervangen door gruis van cokes, de zogeheten 'bries'. Schelpen en cokes c
werden in een bepaalde verhouding gemengd en in de kalkoven gestort g
waarin het vuur al lag te smeulen. De oven bleef continu branden. De g
verwerkte schelpen zakten vanzelf naar beneden, waar ze uit de daartoe a
aangebrachte gaten werden weggeschept. Aan de bovenkant werd de oven v
steeds gevoed met het mengsel van schelpen en bries.
De ovens brandden constant met een temperatuur van 900 - 1200
graden. De schelpen bleven 24 uur lang aan deze hitte blootgesteld,
waardoor het koolzuur uit de schelp werd verdreven. h
Schelpen die uit de gaten onder in de oven werden weggeschept hadden g
niets van hun vorm verloren, ze zagen er precies zo uit als toen ze de oven
ingingen. De afgekoelde schelpen werden daarna naar het blus- of leshuis
16
