men algemeen over op de Engelse taal. Omdat de jongeren van voor de
oorlog ouder geworden waren en nu uitvlogen was er niet meer de oude
sfeer. Toch ging men vol goede moed weer verder met lesgeven en velen
zijn ook na de oorlog nog begonnen om Esperanto te leren.
Tot in 1960 zijn er lessen gegeven in Westgraftdijk.
Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het Esperanto in
1987 doet een oudere generatie esperantisten verslag van hun ervaringen
met het Esperanto. De journaliste Els Lansdorp maakte een reportage
voor de VPRO. Ze bracht daartoe eerst een bezoek aan het eiland Texel
waar een groot monument voor het Esperanto staat.
Dit monument van 8x10 meter is in 1935 opgericht en moest in de
oorlog op bevel van de bezetters worden afgebroken. In 1947 is het weer
herbouwd en feestelijk in dienst gegeven. Een broer van de maker vertelde
haar hoe vóór de oorlog het Esperanto bij de bewoners op Texel leefde en
dat het zijn broer inspireerde om uit respect een monument op te richten.
Verder bracht ze een bezoek aan Piet Spaan in wijdenes die vroeger in
de Kogerpolder had gewoond en ook veel voor het verbreiden van de taal
had gedaan.
Bij haar bezoek aan Nel Kool in Westgraftdijk was daar ook Piet
Bankersen uit de Kogerpolder aanwezig. Die vertelde hoe zij die Esperanto
cursussen organiseerden. Zij gingen dan op de fiets de plaatsen in de
omgeving af en probeerden huis aan huis de bewoners te bewegen om
Esperanto te gaan leren. Zij zouden dan zelf komen om les te geven. Zo
bezochten ze o.a. de volgende plaatsen: Kwadijk, Middelie, Stompetoren,
Schermerhorn en Uitgeest. Nel Kool vertelde over het vele werk dat ze
voor de Esperanto-beweging had gedaan. Voor de oorlog had ze er een
volledige dagtaak aan in dienst bij mevrouw Van Veenendaal. Zij
verzorgde veel correspondentie voor het maandblad LA JUNA V1VO en
hielp mee bij de redactie en het verzenden van de kranten. Tevens deed ze
veel organisatorisch werk voor de plaatselijke Esperantoclub.
Jenneke van Veenendaal - de dochter van meester Van Veenendaal
vertelde hoe vroeger bij hen thuis alles in het teken van het Esperanto
stond. Haar vader had een auto gekocht speciaal voor haar, zodat ze er
mee op reis kon gaan om Esperanto-lessen te geven. Haar ouders hoopten
op deze wijze het ideaal van Dr. Zamenhof te helpen verwezenlijken, één
taal voor ons allemaal. De tweede wereldoorlog heeft dit ideaal echter
behoorlijk vertraagd.
Deze reportage is op cassetteband opgenomen en ook thans nog te
beluisteren.
Knegt
77
