3
De nalatenschap van Klaas de Wit
door Leo den Engelse
Inleiding
In het archief van de Grafter notaris Bouwen Geel trof ik onlangs een
uitgebreide beschrijving aan van de nalatenschap van de in 1850 overleden
rijke Rijper koopman Klaas de Wit. Door de details van de beschrijving
waande ik mezelf even terug in de tijd en had ik het gevoel dat ik
onopgemerkt door zijn woonhuis dwaalde, de luchtjes van het
kruidenierspakhuis opsnoof en mijn hoofd om de deur van de ijzerwinkel stak.
Als het om rijke Rijpers uit de vorige eeuw gaat, zullen veel mensen eerst de
naam van Jan Boon Jr. noemen. Er waren echter meer Rijpers met een
aanzienlijk vermogen, bijvoorbeeld Michiel de Wit en zijn broer Klaas.11 Als
je door de kadastrale leggers van De Rijp uit de periode 1832-1876 gaat dan
kom je de naam De Wit (en tot 1850 ook die van Klaas de Wit) veelvuldig
tegen. Michiel de Wit was in 1848 zelfs de enige Rijper die, net als 155
andere in woners van Noord-Holland, 974,52 of meer aan direkte
belastingen betaalde.21 Omdat Een nieuwe Chronyke in het verleden weinig of
geen aandacht aan de gebroeders De Wit besteed heeft, lijkt een korte
beschrijving van de nalatenschap van Klaas de Wit mij zinvol.
De familie De Wit
Eerst even wat achtergrondinformatie over de familie De Wit.31 In De Rijp
kwamen twee geslachten De Wit voor. De stamvader van het eerste geslacht
was Lijkei Cornelisz. uit Driehuizen. In deze familie treffen we de
graanhandelaar, haringreder en vroedschap Aldert de Wit IJsbrandszoon aan
(geb. 31-10-1758, De Rijp; ovl. 9-11-1836, De Rijp). Aldert trouwde op
31 mei 1784 met Dieuwertje Glasekas (of Glazekas; geb. 2-4-1763, De Rijp;
ovl. 13-4-1837, De Rijp). Zij kregen vijf kinderen waarvan het eerste kort na
de geboorte overleed. Voor dit verhaal zijn de laatste drie kinderen van be
lang: Maartje, Klaas en Michiel.
Maartje. geboren in De Rijp op 5-11-1790, huwde in 1810 met Francois
Constantijn Willem Druijvesteijn, lid van de Alkmaarse vroedschap. Dit
huwelijk doet al vermoeden dat de familie De Wit een zeker sociaal aanzien
bezat. Maartje stierf enkele jaren na haar huwelijk (12-5-1813, Alkmaar).
Druijvestein zou het daarna nog brengen tot dijkgraaf van Uitwaterende
Sluizen te Edam, burgemeester van Alkmaar en lid van de Tweede Kamer.
Klaas werd ook geboren in De Rijp (9-10-1793). Hij werd koopman en
bekleedde in zijn geboortedorp de functies van schout (1818-1825) en
burgemeester (1825-1850). Op 28 oktober 1821 trouwde hij met Trijntje van
Hoolwerff (geb. 9-7-1802, De Rijp; ovl. 15-6-1867, Vreeland), een dochter
