Hoort, hoort, zegt het voort!
Rens Schendelaar
In de dorpen Huisduinen en Den
Helder kwamen namen van beroe
pen of combinaties van beroepen
voor die wij in de huidige tijd niet
meer kennen. Zo was de chirurgijn
(medisch behandelaar) ook bar
bier, en de schoolmeester had er
soms functies bij als koster, klok
kenluider, voorzanger of brief
schrijver.
Het ambt postiljon is verdwenen,
dat was de postrijder per paard.
Ook het ambt bakenmeester ken
nen wij niet meer, tegenwoordige
bekend als havenmeester. De schout
is burgemeester geworden en de
schepenen waren wethouders en
gemeenteraad tegelijk. Verder zijn er
sinds het opheffen van de weeshuizen
geen weesmeesters meer, zij had
den de oppervoogdij over de wezen
en behartigden hun belangen. Ook
is toen het beroep vader en moeder
van het weeshuis verdwenen. En er
bestaat geen dorpsvarkensslachter
meer die alleen tussen 15 oktober en
29 december mocht slachtten. Bijzon
der was ook de functie van gerecht
bode, hij verzorgde de arrestanten
terwijl hij tevens het ambt deurwaar
der bekleedde. Andere bijzondere
beroepen waren de dorpsomroeper
en de vrouwelijke turftonster en hei
meiden.
Dorpsomroeper
De dorpsomroeper was in vroeger
tijd een man van betekenis. Hij moest
redelijk geschoold zijn en hij moest
betrouwbaar en goed bekend staan.
Het beroep is al eeuwenoud, in de
middeleeuwen had ieder dorp en
elke stad zijn eigen omroeper. Wan
neer bijvoorbeeld een verkoping zou
plaatsvinden of vis aan de markt was,
dan werd de omroeper opgedragen
aan de hoeken van straat en steeg de
bewoners bijeen te roepen door te
roepen en of met het bekken te slaan
en dan met luide stem te verkondigen
wat hij te zeggen had. De omroeper
maakte ook geboorten, overlijden en
andere gebeurtenissen in zijn dorp
bekent. Een ander belangrijker aspect
van zijn taak was het uit naam van
de overheid aankondigen van beslui
ten en wetten. Immers veel mensen
konden niet lezen en schrijven maar
moesten wel op de hoogte zijn van
wetten en regels. Daarnaast werd de
omroeper in de arm
genomen door schip
pers, lokale nering
doenden en burgers
voor een bekendma
king. Hij was sober
gekleed in een kiel
met pet en klompen.
Vanaf de tweede helft
De omroeper trekt
de aandacht van de
bewoners door luid
op het bekken te slaan
om zijn boodschap te
verkondigen.
van de 19e eeuw ging de omroeper
gekleed in een donker kostuum met
hoed of pet. Zijn boodschap begon
nen vaak met teksten als: "Boeren,
burgers en buitenlui", of "Hoort,
hoort, zegt het voort..."
De dorpen Huisduinen en Den Hel
der hadden beiden een eigen omroe
per die beschikte over een bekken om
de burgers attent te maken op de te
melden aankondiging. De opdracht
gever had de keus om te laten omroe
pen met óf zonder bekkens, met het
bekken was duurder.
In 1795 schreef de secretaris van het
dorpsbestuur Pieter Groen in het
Resolutieboek dat de schout en sche
penen van Huisduinen en Den Helder
de tarieven van de omroeper hadden
vastgesteld en geordonneerd.
Zonder bekken kostte het omroepen
dat er turf of hout in de haven het
Nieuwediep was aangekomen twee
stuivers, het omroepen dat kaaglie-
den of schippers op hun schip plaats
hadden voor passagiers en of vracht
bedroeg anderhalve stuiver. Voorts
moest door een ieder die een wille
keurige opdracht gaf betaald worden:
voor één of twee roepen een stuiver,
voor drie, vier of vijf roepen twee
stuivers, en voor iedere roep meer
vier penningen.
Met het bekken betaalde men voor
bovenstaande roepen ongeveer het
dubbele. Voor de aankondiging met
het bekken van de verkoop van hui
zen, land, kagen, schuiten en een
boelhuis lag de omroepprijs op twee
stuivers. Voor de roep met bekken dat
er haring was rekende hij voor iedere
tal (200 stuks) een penning: "Van alle
vis van burgers of vreemden die op
't Nieuwediep, strand of stroom ver
kocht wordt, zal de omroeper genie
ten van levendige en dode kabeljauw
18
