23 November 2013, Sinterklaas (toen al) met bruine Pieten in Julianadorp op het
Loopuytpark.
Wat moest ik als RK jongetje uit de
Pilo (Visbuurt) met Tessel. Daar had
ik al genoeg moeite mee op de lagere
school in de Stakman Bossestraat.
Iedereen sprak altijd over Tessel.
Maar je schrijft Texel, en op school
probeerden zij mij te leren dat je
dat als Teksel moest uitspreken. Dat
geloofde toch niemand in de Vis-
straat. Sprak ik dialect of onze eigen
taal? En protestanten, die waren toch
ongelovig, dat waren toch afvalligen?
Opa wist wel beter. Zijn moeder
was Martje Bethlehem (1844-1933)
geboren en getogen in Helder en van
huis uit Nederlands Hervormd. Haar
vader Pieter Bethlehem (1807-1845)
kwam van dat in het boek genoemde
Oosterend. Haar moeder was Neeltje
Pieters Daalder (1774-1853) geboren
in Den Hoorn, overleden in Den Hel
der. Geregistreerd als Gereformeerd.
'Fijn en Grof' Het heeft een tijdje
geduurd voordat ik het begon te
begrijpen.
Maar ik dwaal verder af. Texel, prach
tige verhalen, schitterende cultuur.
Een cultuur met haar eigen Sinter
klaas, toen het grootste en mooiste
feest van de Texelaars. Maar dat
blijken wel twee feesten te zijn: Junge
Sunderklaas en Ouwe Sunderklaas.
In het hoofdstuk "Aai speelt voor Sinter
klaas" wordt het verschil op een prach
tige manier samengevat: "Skoolkienders
passé niet op ouwe Sunderklaas".
Het kinderfeest was op 5 december.
Met een masker op, op straat spelen.
Een mandje bij de schoorsteen zetten,
een liedje zingen en dan naar bed. De
volgende dag vroeg op en kijken waar
het mandje, en dan met inhoud, ver
stopt zou zijn. Als het gevonden was,
werd Sunderklaas bedankt, en daar
mee was Soekertjesdag voorbij.
Oude Sunderklaas wordt op 12 decem
ber gevierd. Het verschil in deelname,
ongeveer de leeftijd van 12 jaar.
Immers dan was je ook oud genoeg
om te gaan werken. Zoals vroeger bij
onze vissers, oud genoeg om mee naar
zee te gaan. Ouwe Sunderklaas is een
verkleedfeest waarbij de ouderen zich
onherkenbaar proberen te vermom
men. Daarmee langs de huizen gaan
en bekenden in de maling proberen te
nemen. De kunst is om zo lang moge
lijk onherkenbaar te blijven.
Aan het begin van de avond worden de
jongeren van de straat gejaagd door de
streetfegers, angstaanjagende figuren
met een zak onder hun arm, een bos
buigzame twijgen in de ene en een
koehoorn in de andere hand. Wie niet
tijdig genoeg zijn biezen pakte, kreeg
een haal met de zwiepende takken en
wie ze vingen werd hals over kop in de
enorme zak geduwd. Het was een gru
welijk heerlijk spel.
Straatvegers die kleine kinderen van
gen omdat ze nog niet groot genoeg
zijn om het grote feest, het feest van
verkleden en misleiden, van in de
maling nemen, mee te vieren. Een
takkenbos, en zelfs in de zak. Straat
vegers, het is maar een heel klein
sprongetje naar de schoorsteenvegers.
Nationaal Erfgoed?
De vastlegging betekent niet dat er niets
meer kan veranderen aan Sinterklaas.
Het is een dynamisch feest, de tijdgeest
heeft invloed, maar we kunnen er zo
wel voor zorgen dat de bevolking het
feest blijft beleven zoals we dat al gene
raties doen.
In 1923 vertrekt Clasina Kuperus
(1902) met haar echtgenoot Pieter
Karei Minneboo (1901) naar Amerika.
Daar komt Santa Claus jaarlijks op
bezoek. Santa Claus de verbastering
van onze Sinterklaas. Hij is dan al ver
anderd in de Kerstman. In 1930 kreeg
de Amerikaanse tekenaar Haddon
Sundblom de opdracht van Coca-Cola
om een serie advertenties te ontwerpen
voor de aanstaande kerstperiode. Die
reclamecampagnes, vooral die in de
jaren dertig, droegen bij tot het huidige
uiterlijk en de grote bekendheid van
Kerstman Santa Claus.
Beleven zoals wij dat al generaties
doen? Volgens mij wist Opa Snel 60
jaar geleden al beter. Het boek heeft
wellicht toen al de aanzet gegeven
voor mijn huidige ver dwalen.
15
