w<
Het Torp in De Schooten: de grootste terp van Noord-Holland
Gerard Alders
In een onopvallend deel van woon
wijk De Schooten ligt een plek met
een bijzondere geschiedenis. In de
hoek tussen Walvisvaardersweg en
Torplaan lag tot in de jaren zestig
een hoogte in het weiland die Torp
genoemd werd. Voorafgaand aan
het afgraven van deze hoogte en de
bouw van een school werd een klein
deel (ongeveer 5%) door archeolo
gen opgegraven. Daarbij bleek dat
het hier ging om de grootste terp
die in Noord-Holland bekend is.
Behalve de straatnaam Torp is een
stukje grasland aan de zuidoostzijde
van het gebied het enige dat herin
nert aan deze historische plek.
Het archeologisch onderzoek is
nooit volledig uitgewerkt: er zijn
slechts enkele voorlopige berichten
over verschenen en het vondstma
teriaal is niet allemaal bestudeerd.
Ook is er geen volledige rapportage
over uitgebracht. De vondsten en
documentatie van de opgravin
gen liggen nu in het Provinciaal
Depot in Wormer te wachten op
nader onderzoek. Op verzoek van
de provincie1 werd daarom door
Cultuurcompagnie Noord-Holland
in Den Helder een kleine excursie
en bijeenkomst van deskundigen
georganiseerd. Daarbij werd gespro
ken over mogelijkheden voor de
toekomst van het Torp waaronder
het alsnog uitwerken van de opgra
vingen.
Ten behoeve van het bouwrijp
maken van de wijk spoot men een
grote hoeveelheid zand op, geheel
of grotendeels afkomstig uit de toen
in aanbouw zijnde forse vergroting
Detail van een kaart van Christiaan
Sgrooten (1573) waarbij een kerkje op
het Torp aangeduid is.
van de marinehaven in de richting
van het Balgzand. De structuur van
de wijk hield op geen enkele manier
rekening met de bestaande agrari
sche situatie. Bestaande huizen en
percelering werden genegeerd, met
als enige uitzondering boerderij De
Schooten (ten zuidwesten van het
Torp), die nog steeds aanwezig is.
Ook de grote oude terp het Torp
moest wijken na eeuwen onbe
woond in het kale landschap te heb
ben gelegen.
Het Torp was al vroeg bekend
Dat het Torp een belangrijke his
torische plek was wist men eeuwen
geleden al. Zo schreef in 1776 de be
kende Alkmaarse jurist Rutger Palu-
danus hierover al in zijn studie naar
historische plekken in het Noord-
Hollandse landschap.2 Bovenop de
terp lag een Verheven plaats' waar
men nu en dan mensen begroef. Er
lag veel tufsteen ('duifsteenop en
bij de terp en aan de oostkant van
de terp had men een groot aantal
geraamten gevonden van zowel vol
wassenen als kinderen, die dwars op
en over elkaar lagen. Ook refereerde
Paludanus aan kroniekschrijver
Dirk Burger van Schoorl, die hier al
omstreeks 1678 een muur zou heb
ben gezien van 24 roeden breed en
50 roeden lang.3
Ook in 1847 werd er over het Torp
geschreven.4 Volgens Van Dam den
Boumeester besloeg het Torp een
oppervlakte van ruim 3 morgen.
Op de begraafplaats waren toen nog
drie a vier grafstenen van twee eeu
wen oud. Hij vermeldt dat er alleen
katholieken werden begraven. Vol
gens hem haalden de metselaars van
Den Helder vroeger wel tufsteen
van deze plek om er cement van te
maken.
Westenberg memoreert dat er dicht
in de buurt, in de nollen van de
Schooten, tijdens het afzanden op
VkfdaiL
}!ct
tvnlr
99
