Salomo Meijer Manheim (1865 - 1944).
tot in 1955 de zaak van haar schoonva
der in huishoudelijke artikelen aan de
Koningstraat 41 voortgezet. Tijdens de
oorlogsjaren werd de winkel beheerd
door Lucas Phillipus Bijl die al op
jeugdige leeftijd bij de firma Manheim
werkzaam was geweest.
Op 30 juli 1896 werd de dochter van
Sally Manheim, Roosje geboren en
zij trouwde op 11 december 1923 in
Haarlem met Joël Abraham Cohen. De
broer van de bruid, Meijer, was samen
met Sander Colthof, godsdienstleraar
te Nijkerk en een zwager van de brui
degom, getuige bij de plechtigheid. Het
echtpaar vestigde zich in Oldenzaal
waar Joël werkzaam was in de textielin
dustrie en waar op 15 februari 1925 hun
dochter Sara werd geboren. Moeder
Roosje, vader Joël en dochter Sara wer
den op transport gesteld en werden op
26 maart 1943 omgebracht in Sobibor.
De jongste zoon van Sally, Isaac werd
geboren op 24 september 1900. Hij
trouwde op 4 juni 1931 in Amsterdam
met Bertha Louisa Seijffers, zij was
afkomstig uit Den Bosch en was ver-
Kanaalweg. Rechts op de foto de
synagoge van de Joodse gemeenschap in
Den Helder.
pleegster. Er zal wel sprake zijn geweest
van een ziekenhuisromance want Isaac
was arts. Op 12 februari 1933 zag hun
zoon het levenslicht. Dr. Isaac Man
heim woonde met zijn gezin op de
Weteringschans No. 88. Op 20 februari
1942 verschijnt er in het Israëlisch
Weekblad nog een advertentie waarin
per 1 maart wordt gevraagd: "Een net
meisje (intern) of echtpaar zonder kin
deren". Het telefoonnummer waarop
gereageerd kon worden was 34171.
Bekend is verder dat Isaac lid was van
de Nieuwe Synagoge aan het Jonas
Daniël Meijerplein. Bertha en haar
zoon Sally zijn omgekomen in Ausch
witz op 11 februari 1944, nota bene een
dag voordat Sally 11 jaar geworden zou
zijn. Isaac zelf weet op wonderbaarlijke
wijze de oorlog te overleven. Hij komt
aan in Westerbork op 28 oktober 1943
en wordt geplaatst in barak 67 en op
8 februari 1944 op transport gesteld
naar Auschwitz. Gezien de datum van
aankomst en de barak waar hij terecht
kwam (barak 67 was de strafbarak) ligt
het voor de hand dat hij is opgepakt
op een onderduikadres. Met het trans
port van 8 februari 1944 worden in
totaal 1015 personen gedeporteerd. Na
aankomst in Auschwitz op 10 februari
zijn 142 mannen en 73 vrouwen gese
lecteerd voor arbeid en de overige 800
personen zijn direct in de gaskamers
vermoord. Isaac Manheim zal dus één
van die 142 mannen zijn geweest. Hij
is overleden te Amsterdam op 31 juli
1967.
In het begin van de oorlog moet Sally
met bloedend hart de Jutterstad verla
ten, hij verhuist samen met zijn vrouw
Sara naar Amsterdam, ze wonen op
het adres Uiterwaardenstraat 292 hs.
Daar was ook woonachtig Geertruida
Salomons, alleenstaand, hulp in de
huishouding. Sara Manheim-Grunwald
overlijdt op 24 november 1941 en dat
stond vermeld in het Israëlitisch Week
blad van 28 november. Op haar graf
steen staat in het Hebreeuws: "Hier is
geborgen een belangrijke en bescheiden
vrouw, bekroond met elke rechtschapen
eigenschap. Een sier voor haar man,
haar dochter en haar zonen. Mevrouw
Sara Grunwald, de vrouw van Salomo
Manheim en de naam van haar moeder
was Lea. Zij overleed op 4 Kislev en zij
werd begraven op de 6e van die maand
in het jaar 5702". Een troost is achteraf
dat de verschrikkingen van de ver
nietigingskampen haar bespaard zijn
gebleven.
Bronnen:
Artikelen in de Heldersche Courant ge
schreven door Levy Grunwald op 20
april 1946, 27 april 1946, 3 mei 1946
en 15 mei 1946.
Adresboek Den Helder 1933.
70
