Bastions
Weeshuis
Begraatpl
Schets van de
verdedigingswerken
bij Huisduinen in
de winter van 1813
op 1814.
"Het landen
der Engelschen
tusschen Petten
en Calantsoog, op
den 26 Augustus
1799" (C. Brouwer,
collectie Regionaal
Archief Alkmaar).
Veel Patriotten weken uit naar Frank
rijk. Het duurde even - in Frankrijk zelf
waren de nodige problemen - maar zij
kwamen terug.
Toen de Fransen er tenslotte in slaagden
Holland binnen te dringen en stadhou
der Willem V op 18 januari 1795 naar
Engeland gevlucht was, heerste bij velen
in ons land grote geestdrift. Misschien
wel niet bij de meerderheid van het volk,
maar wel bij de (ontwikkelde) burgerij,
die eindelijk ook wel eens invloed op de
regering wilde hebben. Wat er aan on
vrijheid en ongelijkheid bestond moest
verdwijnen. Men wilde algemeen kies
recht en iedere burger gelijke rechten. En
ook een moderne gecentraliseerde staat
in plaats van het oude, 'zevenkoppig
wangedrocht' van de Zeven Verenigde
Nederlanden. Er kwam een Bataafse
Republiek met maar liefst vijf Direc
teuren bijgestaan door acht Agenten
(Ministers). In ons gewest kwam er een
einde aan het College van Gecommit
teerde Raden in West Friesland en het
Noorderkwartier. Daarvoor in de plaats
kwam een Departementaal Bestuur,
gekozen door (stemgerechtigde) burgers.
In Huisduinen/Den Helder veranderde
er aanvankelijk weinig. Voorlopig ble
ven schout Cornells van Herwerden en
secretaris A. Schoon gewoon zitten. Zo
groot waren de partijverschillen tussen
Prinsgezinden en Patriotten hier nou
ook weer niet.
Garnizoen
Belangrijk was wel dat er een 'Comité
tot inkwartiering' (vier leden uit Den
Helder, twee uit Huisduinen) kwam,
want voor de Bataafse (en Franse!)
troepen die hier gelegerd werden, had
men niet genoeg kazernes. Kerken wer
den daarvoor gebruikt en verreweg de
meeste bewoners kregen te maken met
inkwartiering van soldaten. De aanwe
zigheid van een groot garnizoen had
eveneens de komst van veel 'vreemde
lingen' tot gevolg. Tappers, slagers, pot
senmakers, van allerlei lieden kwamen
op het stadje af. De nieuwe gelijkstelling
voor de wet van allerlei volksgroepen
en godsdienstige gezindten maakte ves
tiging gemakkelijker. Ook Joden wer
den (in 1807) gelijkgesteld met andere
burgers en vestigden zich hier. Er waren
in die dagen zeker twintig herbergen,
tapperijen en 'cabarets' in het Mars
diepstadje met een burgerbevolking van
zo'n 2500 inwoners. Vandaar dat er zelfs
een 'tweede dienaar der Justitie' werd
aangesteld en maar liefst 35 straatlan
taarns (op patentolie) werden geplaatst.
Op kosten overigens van de herbergiers
en tapperij eigenaren. 1)
Inval Engelsen en Russen (1799)
Doordat de Bataafse Republiek een
verbond met Frankrijk had gesloten
raakte ons land voortdurend (van 1796-
1803 en van 1805-1813) bij oorlogen
betrokken. Reeds in 1780 was onder
het stadhouderlijk bewind een begin
gemaakt met de aanleg van de batterij
Kaaphoofd (nadien de Revolutie), ter
wijl aan de zeedijk ten oosten van Den
Helder de Oostbatterij (de Ondeelbaar
heid) werd opgeworpen. Vervolgens
was in 1793 fort Louise (de Unie), in
4
(o*\^===:==
\p (Huisduinen
Ravei.mnen
af )u)ve manen
Hiuutiun<n
ZeciMtltin.
n Jeri fiüJc of
ionlUCin
a Tutcnie
b Van fa a
c <iu Ouoiu
d TouiciÜHt
e CaffaicCti
HST L.1NDK5 BH* HSrGKI.SrXMKJT TVJSCHSS PETTKS K* CAlANTSOOOr,
-rf/i 4.Ö /7.QQ