graag bekende vergelijkingen maakte,
ter overtuiging van het plan. Zo maakte
Jan Blanken regelmatig vergelijkingen
en beschreef dan bijvoorbeeld de
situaties van bekende Franse havens
als Brest en Cherbourg. Wat wel zeker
is en ook van belang is, of Napoleon
de woorden uitgesproken zou hebben,
leert het onderzoek naar notities in 19e
eeuwse boeken. Want niet lang na het
bezoek van Napoleon aan Den Helder
maakte Abraham Jacob van der Aa in
1844 er voor het eerst melding van in
zijn Aardrijkskundig woordenboek der
Nederlanden. Hij schreef: "Napoleon,
welke deze plaats het Gibraltar van het
Noorden noemde, had plan er eene
grote stad en vesting van te maken, en
aldaar eener zijner grootste maritieme
etablissementen te vestigen". Hier maakte
hij, als jongere tijdgenoot van Napoleon,
een belangrijke opmerking. Van der
Aa (1792 -1857) was een Nederlandse
letterkundige, die voornamelijk bekend
is geworden door zijn Aardrijkskundig
Woordenboek der Nederlanden. Dit
Aardrijkskundig Woordenboek bestond
uit veertien delen en werd tussen 1839
en 1851 gepubliceerd door de uitgeverij
van Jacobus Noorduyn te Gorinchem.
Het werd samengesteld met behulp van
regionale historici. Als Hendrik Jacob
Koenen zijn boek Voorlezingen over
de geschiedenis des Nederlandschen
Handels in 1853 laat uitgeven door
Johannes Müller maakt ook deze
schrijver melding van de plannen van
Napoleon: "De plaats schijnt eene bij
uitstek gunstige ligging voor den handel
te hebben, en te gelijk een sleutel onzes
Vaderlands aan de noordkant uit te
maken. Het is bekend dat Napoleon,
tijdens de inlijving onzes Vaderlands in
het groote Fransche Rijk, voornemens
was aldaar eene aanzienlijke stad te
stichten, aan welke hij zijnen naam zou
hebben gegeven; en dat hij dit punt
van Noord Holland gewoonlijk met
Gibraltar vergeleek, en het Gibraltar
van het noorden noemde. Nu is het
zeker wel onmiskenbaar, dat deze groote
belangstelling van den werelddwinger in
een afgelegen punt van Noord Holland
in nauw verband stond met zijne
grote ontwerpen tegen de Britschen
luipaard; even als hem ook Antwerpen
bij uitnemendheid gewichtig was, als
wijkplaats voor zijnen vloten".
Ook andere Nederlandse
schrijvers maakten in de
negentiende eeuw melding
van Napoleon en zijn
woorden dat Den Helder het
Gibraltar van het noorden
moest worden, waaronder,
Jacobus Craandijk (1879),
Hendrik Blink (1897) en
Servaas de Bruin (1869).
Maar geen van de auteurs
geeft aan wanneer en waar
Napoleon zijn uitspraak gedaan zou
hebben. Wat overigens niet wegneemt
dat Den Helder dankzij Napoleon
wel het Gibraltar van het Noorden is
geworden.
De historie van Gibraltar
Op 4 augustus 1704 veroverde een
Engels Nederlandse coalitievloot de
Rots van Gibraltar en sindsdien bleef de
doorvaart door de Straat van Gibraltar
onder Engels toezicht. In 1713 kwam
het definitief in Engelse handen. Vanaf
1830 is de rots een Britse kroonkolonie.
Een gouverneur vertegenwoordigt de
Britse kroon. De haven is voor een deel
een militair complex van de Britse Royal
Navy, bovendien is er een belangrijke
militaire basis in de Rots gebouwd met
een observatiepost op de top van de
Rots. Anno 2011 is er nog steeds een
Brits militair garnizoen gestationeerd.
Op de rots leeft een door de Britten
ingevoerde kolonie berberapen in een
natuurreservaat. Een legende zegt dat,
wanneer de apen van de rots weg zijn,
het met de Engelse heerschappij aldaar
afgelopen is. Mede daarom wordt de
populatie streng beschermd.
Vernoemingen van Napoleon en
Den Helder
Napoleondam
De stenen dam aan de oostzijde van
de Nieuwe Haven, die oostwaarts de
Waddenzee inloopt, wordt ook wel
als Napoleondam aangeduid. Dit is
historisch onjuist omdat de dam al lang
voordien gelegd was voordat Napoleon
Den Helder bezocht en voordat hij
zijn plannen voor deze plaats kenbaar
maakte. De officiële naam is Keerdam.
Napoleonstraat
In de voormalige Oud Den Helder
werd waarschijnlijk voor een korte tijd
de Langestraat eerst Napoleonstraat
genoemd, de vernoeming is bij
raadsbesluit na de Franse tijd weer
ingetrokken.
Napoleons glooiing
Ten zuiden van fort Kijkduin
ligt de Napoleons glooiing. Het
werd zo genoemd omdat het een
dijkversteviging betrof die in de Franse
tijd werd aangelegd, het heeft niets
met Napoleon te maken. In de jaren
1950 kwam de oude dijkversteviging
weer bloot die in de volksmond
bekend stond als de Napoleons
glooiing. Deze dijkversteviging van
Noorse basaltstenen is niet meer
zichtbaar. Het ligt diep bedolven
onder het zandlichaam van de dijk
die de Rijkswaterstaat in de jaren
1950 in het verlengde van de Helderse
Zeewering tussen fort Kijkduin en het
Huisduinenstrand liet aanleggen.
Napoleon boom
Een artikel in de Helderse Courant van
17 december 1935 beschrijft een aardig
voorval op de Rijkswerf. Omdat het
verkeer op Rijkswerf Willemsoord nabij
de toegangsbrug over de Weststraat
steeds meer toenam werd in het jaar
1935 de aansluitende weg op het
werfterrein verbreed tot een ruim
22