Piraten en kapers
Onlangs las ik in de krant een be
richtje dat meteen mijn belangstelling
trok. "Amerikaanse parlementariër
wil eerherstel kaapvaart", schreeuwde
de kop.1 Het (opnieuw) uitgeven door
de regering van de Verenigde Staten
van kaperbrieven aan particulieren is
zijns inziens het middel bij uitstek om
de plaag van de Somalische piraterij
de kop in te drukken
De Europese staten hebben de kaap
vaart ooit afgeschaft. Dat deden ze bij
de Declaratie van Parijs in 1856. An
dere landen, waaronder de Verenigde
Staten, volgden dit voorbeeld bij de
Haagse Conventies van 1899 en 1907.
In de Amerikaanse grondwet staat
blijkbaar nog altijd, dat kaapvaart toe
gestaan is. Dus, als de regering weer
kaperbrieven zou gaan verstrekken,
zouden particulieren gelegitimeerd
de piraten te lijf kunnen gaan. Een
verlichting van de marinetaak en...
een typisch staaltje van vrijemarkt
denken!
Ik dacht meteen terug aan mijn jeugd,
toen ik boekjes als 'Peer de Schuy-
mer' en 'Surcouf de kaperkapitein'
letterlijk stuk las. Die boekjes heb ik
nog steeds. Alles wat met de zee en
het water te maken had, met name in
een historische context, boeide me
mateloos. Dat kon haast niet anders
met een grootvader bij de marine,
als opgroeiend kind in de haringstad
waar een van mijn overgrootvaders
IJsselmeervisser was.
Ik heb de gehavende boekjes nog
eens doorgebladerd, ik vind ze nog
altijd spannend. Toen al had ik grote
belangstelling voor geschiedenis. Als
leerling van de lagere school in die
tijd kon ik alle jaartallen van de va
derlandse geschiedenis opdreunen.
Die vergeet je nooit weer! We leerden
ook veel vaderlandse liedjes, met
name van een jonge onderwijzer die
zichzelf begeleidde
op de ukelele. Met
hem was één uur
zingen per week
vast pandoer.
Prachtig! Veel van
die liedjes kan ik zo
nog zingen, zoals
het onderstaande
over de kaapvaart:
Al die willen te
kaap'ren vaaren
Moeten mannen
met baarden zijn
Jan, Piet, Joris en
Corneel
Die hebben baar
den, die hebben
baarden
Jan, Piet, Joris en
Corneel
Die hebben baar
den, zij varen mee.
157
Kaperkapitein Robert Surcouf
Die jonge onder
wijzer was overi
gens afkomstig uit
Den Helder. Hij
heette Jaap Mooij.
Zijn ouders hadden
daar een slagerij. Toen ik hem vertel
de, dat ook mijn vader uit Den Helder
kwam en dat mijn grootouders er nog
steeds woonden, was het ijs tussen
hem en mij meteen gebroken.
Maar hoe zat het nu ook weer precies
met die zeerovers en die kapers?
Verschil tussen piraterij en kaperij
Velen denken dat kaperij en piraterij
hetzelfde zijn. Ze zijn toch van het
zelfde laken een pak? Zeker, ze komen
'in feite' op hetzelfde neer, maar niet
'in rechte'. Het is allebei roof, maar
kaperij is 'gelegitimeerde' roof, pirate
rij (zeeroof) een misdaad!
In Europa zijn altijd piraten geweest.
De 16e eeuw gaf echter een geleidelij
ke overgang te zien van piraterij naar
kaperij, naar kaapvaart. Een kaper
mocht in oorlogstijd op grond van
een commissie- of kaperbrief vijande
lijke schepen in beslag nemen. Maar
neutrale schepen moest hij met rust
laten. De commissiebrief werd uitge
geven door de soeverein, bij ons voor
het eerst in 1568, het beginjaar van de
Opstand of Tachtigjarige Oorlog.2
In Holland was het na de Beelden
storm onrustig gebleven. Een paar
strenge winters en grote overstromin
gen veroorzaakten een economische
neergang. De handel stagneerde en
