zilveren dukaten mochten worden
verdeeld. Nog geen maand later vond
de Vierdaagse Zeeslag met de Engel
sen plaats, waarbij aan beide zijden
zo'n 2500 mannen sneuvelden. Van
Engelse zijde raakte bovendien nog
eens tweeduizend man in Hollandse
krijgsgevangenschap.9
Slag bij Kijkduin
En toen kwam het rampjaar 1672:
oorlog met Engeland, Frankrijk,
Munster en Keulen. Het leger van de
'Zonnekoning', 120.000 man sterk
veroverde Gelderland en Utrecht, de
troepen van Munster en Keulen bezet
ten het grootste deel van Overijsel,
Friesland en Groningen. Het onder
water zetten van de Hollandse waterli
nie belette verdere verovering vanaf de
worden. Midden juli 1672 werden
duizenden boeren met hun paarden
bij Huisduinen/Den Helder geconcen
treerd, die in de loop van augustus op
het Koegras werden gedrild, verdeeld
over tien compagnieën ruiterij.
En toen kwamen ze, met drie eska
ders: twee Engelse onder Prins Rupert
en één Frans eskader onder admiraal
d'Estree. De vloot van De Ruyter
bestond ook uit drie eskaders, maar
met wat minder schepen, zo'n vijftig
linieschepen, twintig fregatten en een
aantal kleinere jachten en galjoten. De
schepen waren meest ook wat klei
ner, minder zwaar bewapend, maar
dat bleek in de ondiepe kustwateren
bepaald geen nadeel. Het werd een
vreselijk gevecht bij de ingang van het
zeegat van Texel. De kustbevolking
Invasies
Toen de Fransen in 1795 ons land
'bevrijdden', de 'Tiran' stadhouder
Willem V naar Engeland vluchtte en
de oude Republiek der Zeven Ver
enigde Nederlanden werd vervangen
door de Bataafse Republiek, zou er
vanaf de rede van Texel een landings-
vloot vertrekken om de Ieren van de
gehate Engelsen te bevrijden. Op 1
juli 1797 begon de inscheping van
vijftienduizend man landingstroe
pen op zo'n tachtig oorlogsbodems
en transportschepen. Maar de wind
waaide wekenlang uit de verkeerde
hoek, zodat het uitzeilen van de grote
oorlogsschepen onmogelijk was. Bijna
drie maanden lagen ze daar. 'Heil,
heil, heil, wat ben ik kwaad,' schreef
de Ierse rebellenleider Tonc, die zich
landzijde, de aanvallen vanuit zee wer
den met moeite afgeslagen, want de
oorlogsvloot was - in tegenstelling tot
de Engelse - onvoldoende vernieuwd
en uitgebreid.
Men verwachtte een invasie via het
Marsdiep. Vestingen werden versterkt,
nieuwe schansen aanbesteed. Langs
de hele kust was een verhoogde be
waking met seinposten en vuren. Elke
vierde man ten plattelande moest met
zijn paard naar de kuststreek komen
om in de oorlogvoering geoefend te
keek in spanning toe vanaf de duinen.
Onder de aanwezigen bevond zich de
predikant van Huisduinen, Salomon
van Till en men vroeg hem 'eene bede
tot God op te zenden'. En dat gebeur
de. Alle hoofden ontblootten zich en
de predikant, op een der duintoppen
staande, het gelaat naar de zeekant ge
keerd, droeg het benauwde vaderland
op aan de God van hemel en aarde.
Het heeft blijkbaar geholpen, want
Michiel de Ruyter won de zeeslag...10
De slag bij Kijkduin op 21 augustus 1673
door Willem van de Velde de Jongere
ook op de vloot bevond. Toen op 22
september de wind eindelijk draaide,
hoefde het niet meer. De voedsel
voorraden waren op, de invasie werd
afgelast-
Twee jaar later was er een invasie van
Engelse zijde die wél doorging.
'Den 26ste Augustus des voor mid
dags circa 11 uren,' aldus Albert Jansz
Kaan, de schout van de Wieringer-
149
